Không hiểu những thông tin từ đâu, nhưng thời gian gần đây, người dân Quảng Nam cứ truyền tai nhau rằng, cây cà gai leo (tên khoa học là Solanum hainanense Hance Solanaceae) có khả năng chữa được ung thư gan. Thế là nhiều người dân rủ nhau lên rừng, xuống biển săn lùng loại cây này để bán cho các thương lái kiếm tiền.
Chuyện bán cho các thương lái thì không nói, nhưng nguy hiểm hơn nhiều người dân lầm tưởng những tác dụng thần kỳ của loại cây dược liệu này đã sử dụng ở dạng thô như sắc nước uống, ăn sống, vắt nước uống mà không hề biết nó có thể gây ra những tác dụng phụ khi chưa được chiết xuất, khử những độc tố có thể có trong cây cà gai leo này.
1.Tận diệt cây dược liệu quý
Nghe tin đồn cà gai leo chữa được bệnh ung thư gan, những ngày gần đây, người dân các xã, phường vùng đông TP Tam Kỳ đổ xô đi săn lùng khắp nơi tìm nhổ cây cà gai leo để bán. Người ta đi cắt, thậm chí là nhổ cả rễ cây cà gai leo. Theo những người dân nơi đây, nhiều thương lái đi thu mua cây cà gai leo với giá 5.000 đồng/kg cây tươi. Tính ra trung bình, mỗi ngày mỗi người cũng tìm nhổ được chừng 20kg, vị chi kiếm được khoảng 100 nghìn đồng.
Người nọ truyền tai người kia, đến nay người dân lũ lượt đi săn lùng quanh các bờ bụi, lên núi, vào rừng tìm bằng được về để bán cho các thương lái. Theo thông tin từ một đầu nậu ở thành phố Tam Kỳ, mỗi ngày địa điểm này thu mua vài trăm ký cây cà gai leo. Toàn bộ được vận chuyển ra Bắc để tiêu thụ. Nhiều người bán tín bán nghi cây cà gai leo bị đưa ra Bắc để xuất sang Trung Quốc để chế biến thành các loại biệt dược, thần dược.
Cũng chính vì những tin đồn thất thiệt này, nhiều người dân địa phương không hiểu gì về tác dụng của loại cây này cũng đem về phơi khô, sắc nước để uống. Thậm chí, nhiều người lợi dụng vào tin đồn này cũng đứng ra thu mua và chặt loại cây ra thành từng đoạn ngắn rồi rao bán là cây thuốc chữa được bệnh ung thư gan. Vì vậy một số người dân đi chợ nghe cũng đã mua cả ký về để dành.
2.Cà gai leo chỉ có thể chữa khỏi viêm gan virus
Theo thống kê, cả nước có đến 8.000-10.000 người mắc viêm gan B và C mạn tính mỗi năm. Đáng chú ý là quá trình điều trị bệnh này khá phức tạp và kéo dài. Thậm chí nhiều gia đình phải bán cả gia sản vẫn không đủ tiền mua thuốc chữa bệnh. Theo Hội Gan mật Việt Nam, mỗi ngày có khoảng 30-40 trường hợp phát hiện nhiễm viêm gan C, cao gấp đôi năm trước và có xu hướng ngày càng tăng. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh này.
Hiện nay, một số thuốc được đánh giá có hiệu lực trong điều trị như Interferon, Ribavirin… nhưng giá thành quá cao (trên dưới 200 triệu đồng, mỗi tuần tiêm 1 lần, kéo dài 6 tháng đến 1 năm), kết quả chỉ đạt khoảng 30-60%. Những trường hợp viêm gan B kèm theo viêm gan C, hay D… thì việc điều trị càng khó khăn hơn. Thời gian điều trị kéo dài hàng năm với chi phí tăng gấp nhiều lần. Theo TS Đinh Quý Lan – Chủ tịch Hội gan mật Việt Nam, hiện ngành Y tế mới chỉ tập trung vào dự phòng và khám sàng lọc, cùng với đẩy mạnh việc tiêm chủng vắc xin dự phòng song phương pháp này hiệu quả không cao.
Một trong những thảo dược được các nhà khoa học thuộc Viện dược liệu Trung ương đặc biệt quan tâm nghiên cứu đến là cây thảo dược cà gai leo và trong đó có một đề tài cấp Nhà nước (mã số KHCN 11-05) nghiên cứu về: hoạt chất chiết xuất từ cà gai leo có tác dụng chống viêm, ức chế sự nhân lên của vi rút, ức chế sự phát triển của xơ gan. Theo họ, cà gai leo được nhân dân dùng để trị các chứng cảm cúm, dị ứng, ho gà, đau lưng, nhức xương, thấp khớp, rắn cắn.
Đáng chú ý, rễ cà gai leo có tác dụng phòng chống say rượu rất tốt. Chính từ tác dụng độc đáo này mà Viện Dược liệu Trung ương nghĩ đến khả năng giải độc gan của cà gai leo và dày công nghiên cứu để ứng dụng trong điều trị bệnh gan.
Để chứng minh hiệu quả chữa viêm gan B, sản phẩm được chiết suất từ cây cà gai leo được đưa vào thử nghiệm lâm sàng tại Viện quân y 103, 354 do TS Trịnh Thị Xuân Hoà chủ trì đã cho kết quả rất khả quan: trên 67% BN có nồng độ virus về dưới ngưỡng phát hiện, 23,3% âm tính HbsAg, 1 trường hợp xuất hiện anti-HbsAg. Đồng thời cải thiện rõ rệt các triệu chứng lâm sàng của bệnh.
Ngoài việc làm giảm nồng độ virus viêm gan trong máu, một số công trình nghiên cứu tại Viện Dược liệu Trung ương cũng đã chứng minh cà gai leo với hoạt chất glycoalkaloid giúp ngăn ngừa xơ gan tiến triển thông qua việc ức chế sự hình thành tổ chức xơ trong tế bào gan. Từ đó giúp người viêm gan virus giảm nguy cơ biến chứng thành xơ gan.
Các hoạt chất trong cà gai leo cũng có công dụng trong việc giải độc gan, tăng cường chức năng gan, hạn chế tối đa tổn thương tế bào gan do virus cũng như các tác nhân gây hại ngoài môi trường sống nên giúp người viêm gan virus B bảo vệ gan hiệu quả.
Để phát huy hơn nữa công năng trị virus viêm gan B của cà gai leo, các nhà khoa học dược đã tiến hành nghiên cứu kết hợp loại cây quý này với các thảo dược khác. Trong quá trình nghiên cứu đó, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng hoạt chất glycoalkaloid trong cà gai leo phát huy tối đa công năng khi được kết hợp với các hoạt chất trong cây mật nhân dưới dạng chiết xuất toàn phần (dạng cao). Ngoài ra, ở dạng này, bộ đôi thảo dược cà gai leo – mật nhân An toàn khi sử dụng lâu dài
