Tiểu đường hay đái tháo đường là một bệnh lý mạn tính khiến lượng đường trong máu (đường huyết) tăng cao. Vậy bệnh tiểu đường là gì?
Để hiểu rõ hơn bệnh tiểu đường là gì, dấu hiệu bệnh tiểu đường gồm những biểu hiện gì? Làm sao để điều trị bệnh hiệu quả, mời bạn tham khảo bài viết tóm tắt bệnh tiểu đường sau.
Tìm hiểu về bệnh tiểu đường là gì?
Tiểu đường (hay đái tháo đường) là thuật ngữ dùng để đề cập tới một nhóm bệnh gây ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng lượng đường (glucose) trong máu.
Glucose rất quan trọng đối với sức khỏe vì đây là nguồn năng lượng cần thiết giúp cho các tế bào trong cơ thể hoạt động bình thường, đặc biệt là tế bào não.
Nguyên nhân gây bệnh rất đa dạng, tùy thuộc vào từng loại tiểu đường cụ thể. Tuy nhiên, dù mắc loại tiểu đường nào thì bệnh vẫn dẫn đến lượng đường trong máu cao, từ đó gây nên hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Các dạng đái tháo đường
Hiện nay, các dạng đái tháo đường thường gặp nhất là đái tháo đường type (loại) 1, 2 và đái tháo đường thai kỳ.
Đái tháo đường type 1
Đái tháo đường type 1 hay tiểu đường type 1, được cho là xảy ra do phản ứng tự miễn khiến cơ thể bạn ngừng sản xuất insulin. Những người mắc bệnh sẽ phải dùng insulin nhân tạo mỗi ngày trong suốt cuộc đời.
Đái tháo đường type 2
Đái tháo đường type 2 hay tiểu đường type 2 ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng insulin. Không giống như đái tháo đường type 1, ở người mắc đái tháo đường type 2, các tế bào đề kháng insulin, nghĩa là không phản ứng hiệu quả với insulin như trước đây, mặc dù cơ thể vẫn tạo ra insulin.
Đái tháo đường thai kỳ
Đái tháo đường thai kỳ hay tiểu đường thai kỳ xảy ra ở phụ nữ mang thai. Đây là giai đoạn cơ thể ít nhạy cảm hơn với insulin. Tuy nhiên, không phải tất cả phụ nữ mang thai đều bị tiểu đường. Bên cạnh đó, bệnh có thể hết sau khi sinh.
Các dạng bệnh ít phổ biến hơn gồm tiểu đường đơn gene (monogenic diabetes), tiểu đường do xơ nang (cystic fibrosis-related diabetes), do thuốc, tiểu đường do viêm tụy, u tụy, phẫu thuật tụy, v.v…
Tiền đái tháo đường
Mức đường huyết bình thường là từ 70-99mg/dL. Người mắc bệnh đái tháo đường sẽ có mức đường huyết cao hơn 125mg/dL. Nếu chỉ số đường huyết rơi vào khoảng 100-125mg/dL, bác sĩ có thể chẩn đoán bạn bị tiền đái tháo đường.
Tình trạng này rất dễ phát triển thành đái tháo đường type 2, ngay cả khi người bệnh không có biểu hiện rõ ràng. Ngoài ra, các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiền đái tháo đường và đái tháo đường type 2 cũng tương tự nhau, gồm:
- Thừa cân
- Trong gia đình đã có người mắc tiểu đường type 2
- Mức HDL cholesterol thấp
- Tăng huyết áp
- Bị tiểu đường thai kỳ hoặc con sinh nặng cân (bé nặng hơn 4kg)
- Buồng trứng đa nang
- Trên 45 tuổi
- Ít vận động
- Hút thuốc lá
Nếu bạn bị tiền đái tháo đường, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thay đổi lối sống và chế độ ăn uống để ngăn chặn bệnh tiến triển thành đái tháo đường type 2. Nếu sau 3 tháng thay đổi lối sống tích cực mà chỉ số đường huyết vẫn chưa trở về bình thường, bạn có thể phải sử dụng thuốc.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết
Các triệu chứng, dấu hiệu bệnh tiểu đường ở mỗi người có thể khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết người bệnh đều có một số biểu hiện chung như:
- Thường xuyên cảm thấy đói và khát
- Sụt cân
- Đi tiểu thường xuyên
- Nhìn mờ
- Cực kỳ mệt mỏi
- Các vết loét không lành
Ở nam giới, triệu chứng bệnh tiểu đường còn có thể bao gồm giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương (ED) và yếu cơ. Trong khi đó, dấu hiệu bệnh ở nữ giới sẽ có thêm nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm nấm men ở đường sinh dục và da khô, ngứa.
Dấu hiệu bệnh đái tháo đường type 1
Các dấu hiệu bệnh đái tháo đường type 1 có thể bao gồm:
- Cực kỳ đói
- Thường xuyên khát
- Sụt cân không chủ ý
- Đi tiểu thường xuyên
- Mờ mắt
- Mệt mỏi
- Bệnh cũng có thể dẫn đến thay đổi tâm trạng.
Triệu chứng bệnh tiểu đường type 2
Những biểu hiện chính của bệnh tiểu đường type 2 thường gặp có thể kể đến như:
- Thường xuyên thấy đói và khát
- Đi tiểu nhiều
- Sụt cân
- Mờ mắt
- Mệt mỏi
- Vết loét chậm lành
Bệnh cũng có thể gây nhiễm trùng do nồng độ glucose tăng cao khiến cơ thể giảm sức đề kháng (ví dụ: lao phổi, nhiễm trùng tiểu, v.v…). Tuy nhiên, điều đáng sợ nhất là tiểu đường type 2 có thể diễn tiến âm thầm, hoàn toàn không có biểu hiện gì đặc biệt trong một thời gian dài, và chỉ được phát hiện tình cờ khi người bệnh đi kiểm tra sức khỏe tổng quát hoặc phát hiện cùng lúc với các biến chứng của bệnh đái tháo đường
Biểu hiện bệnh tiểu đường thai kỳ
Hầu hết phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ đều không có bất kỳ triệu chứng nào. Bác sĩ thường phát hiện mẹ bầu mắc phải tình trạng này khi cho làm xét nghiệm đường huyết thông thường hoặc xét nghiệm dung nạp glucose đường uống. Các xét nghiệm này thường được thực hiện trong khoảng từ tuần thứ 24 đến tuần thứ 28 của thai kỳ.
Trong một số ít trường hợp, phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cũng sẽ bị khát nước hoặc đi tiểu nhiều hơn.
Nguyên nhân bị bệnh tiểu đường là gì?
Insulin là hormone (nội tiết tố) được sản sinh bởi tuyến tụy, đóng vai trò giảm lượng đường trong máu bằng cách “mở cửa” cho các phân tử glucose tiến vào trong tế bào để cung cấp năng lượng. Ở người bệnh, quá trình này bị cản trở bởi nhiều vấn đề khác nhau.
Nguyên nhân bị tiểu đường type 1
Ở người bị tiểu đường type 1, hệ miễn dịch của người bệnh sẽ tấn công các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy, gây ra suy giảm nồng độ hormone này trong cơ thể. Lượng insulin quá thấp sẽ khiến glucose tiếp tục ở lại trong máu thay vì tiến vào tế bào, từ đó gây ra chỉ số đường huyết cao.
Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây bệnh tiểu đường type 1 là gì vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số giả thuyết cho rằng các yếu tố di truyền và môi trường có thể góp phần vào tình trạng này.
Nguyên nhân tiểu đường type 2
Trong bệnh tiền đái tháo đường và tiểu đường type 2, các tế bào cơ thể trở nên đề kháng với hoạt động của insulin và tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin để chống lại sự đề kháng này. Thay vì di chuyển đến các tế bào, glucose sẽ tích tụ trong máu, dẫn đến mức đường huyết tăng.
Tương tự đái tháo đường type 1, các chuyên gia vẫn chưa thể xác định nguyên nhân bị đái tháo đường type 2 là gì. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được chứng minh có liên quan đến vấn đề này, bao gồm:
- Di truyền
- Yếu tố môi trường
- Thừa cân
- Trên 45 tuổi
- Ít vận động
- Đã từng bị tiểu đường thai kỳ hoặc được chẩn đoán bị tiền đái tháo đường
- Tăng huyết áp, cholesterol cao hoặc triglyceride cao
Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ
Trong thời gian mang thai, nhau thai sẽ tiết hormone để duy trì thai kỳ. Những hormone này khiến các tế bào trong cơ thể đề kháng insulin.
Thông thường, tuyến tụy sẽ sản xuất đủ insulin để vượt qua sự đề kháng này. Tuy nhiên, đôi khi tuyến tụy vẫn không thể sản xuất kịp. Khi điều này xảy ra, lượng glucose đến các tế bào giảm và mức đường huyết tăng lên, dẫn đến tiểu đường thai kỳ.
Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên nếu bạn:
- Thừa cân
- Trên 25 tuổi
- Từng bị tiểu đường thai kỳ hoặc có con sinh ra nặng trên 4kg
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường loại 2
- Có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Bệnh tiểu đường có nguy hiểm không?
Lượng đường trong máu cao làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể. Lượng đường trong máu càng cao và thời gian mắc bệnh càng lâu, nguy cơ gặp phải biến chứng càng cao.
Các biến chứng của bệnh, bao gồm:
- Bệnh tim mạch, đau tim và đột quỵ
- Tổn thương dây thần kinh (bệnh thần kinh ngoại biên)
- Bệnh thận
- Tổn thương mắt (Bệnh võng mạc và suy giảm thị lực)
- Tổn thương ở chân như nhiễm trùng và vết loét chân không lành, dễ cắt cụt chân
- Tình trạng da như nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm
- Trầm cảm
Hầu hết phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ đều sinh con khỏe mạnh. Tuy nhiên, mẹ bầu vẫn cần tìm hiểu về các biến chứng của bệnh để phòng ngừa những rủi ro khôn lường có nguy cơ xảy ra cho chính bản thân và bé yêu.
Biến chứng ở trẻ có thể xảy ra do bệnh tiểu đường thai kỳ, bao gồm:
- Tăng trưởng vượt mức (thai to) dẫn đến khó khăn khi sinh thường, tăng nguy cơ sinh mổ
- Lượng đường trong máu thấp (Hạ đường huyết sơ sinh)
- Có nguy cơ mắc tiểu đường type 2 khi trưởng thành
- Tử vong
Các biến chứng ở người mẹ cũng có thể xảy ra, bao gồm:
- Tiền sản giật
- Bệnh tiểu đường thai kỳ ở lần mang thai tiếp theo
Các phương pháp điều trị tiểu đường type 1 và type 2 là gì?
Bạn đã biết cách điều trị bệnh tiểu đường type 2 là gì chưa?
Chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể giúp một số người quản lý bệnh tiểu đường type 2. Nếu việc thay đổi lối sống theo hướng tích cực không đủ để giảm lượng đường trong máu
Cách trị bệnh tiểu đường thai kỳ là gì?
Mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ cần phải theo dõi lượng đường trong máu nhiều lần trong ngày. Nếu chỉ số đường huyết cao, bạn thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị để có thể giúp giảm mức đường huyết.
Các cách phòng ngừa bệnh tiểu đường là gì?
Bệnh tiểu đường type 1 không thể ngăn ngừa được. Tuy nhiên, việc thực hành lối sống lành mạnh có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh và hỗ trợ điều trị tiền đái tháo đường, tiểu đường type 2 và tiểu đường thai kỳ:
- Ăn đồ ăn có lợi cho sức khỏe. Chọn thực phẩm ít chất béo, calo và có hàm lượng chất xơ cao hơn. Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc.
- Vận động nhiều hơn.
- Giảm cân nếu thừa cân.
Tuy nhiên, bạn đừng cố gắng giảm cân trong khi mang thai. Hãy nói chuyện với bác sĩ về việc bạn tăng bao nhiêu cân nặng là khỏe mạnh trong thai kỳ.
Bạn hoặc người thân đang sống chung với bệnh tiểu đường?
Bạn không cô đơn! Tham gia cộng đồng Tiểu đường – để chia sẻ kinh nghiệm của bản thân và cùng nhau sống vui khỏe.
