Những thắc mắc mẹ sau sinh nào cũng cần phải biết (bác sĩ trả lời)

1. Sau sinh có cần kiêng tắm trong tháng đầu tiên?

Trong bài trả lời phỏng vấn báo VOV, PGS.TS. Phạm Bá Nha, Trưởng khoa Sản (Bệnh viện Bạch Mai) khuyên:

Theo tôi, sản phụ không nên kiêng tắm và gội đầu trong tháng đầu. Nếu sản phụ không tắm sẽ cảm thấy rất bức bối, khó chịu. Sản dịch ra, mồ hôi, sữa, tế bào bong nếu không vệ sinh, lau rửa sẽ dẫn đến nhiễm trùng cho cả mẹ và em bé. Ngay từ những ngày đầu sau khi sinh cần phải tắm gội.

Ngoài ra, nên có người giúp họ lấy đồ, lau người cho nhanh và đỡ mệt. Khi gội đầu nên dùng đầu ngón tay (không phải móng tay) xoa nhẹ da đầu để làm sạch các tế bào chết và thoáng lỗ chân lông.

Tuy nhiên các mẹ lưu ý thời điểm tắm gội khác nhau giữa mẹ sinh thường và đẻ mổ. Mẹ sinh thường khoẻ mạnh, 24h sau có thể tắm gội (một số bác sĩ khuyên khoảng 3 – 4 ngày sau sinh), với mẹ đẻ mổ cần khoảng một tuần. Cả hai trường hợp nên hỏi trước ý kiến của bác sĩ.

2. Nên tắm, gội như thế nào?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn chia sẻ. Các bà mẹ sinh thường khỏe mạnh sau sinh có thể tắm bình thường để hạn chế viêm nhiễm đường sinh dục do tăng tiết sản dịch. Tuy nhiên lưu ý 1 số điều sau:

• Tắm bằng nước ấm, có thể dùng sữa tắm
• Thời gian tắm không quá 10 phút
• Phòng tắm nên kín gió
• Có thể gội đầu: nhưng cần gội nhanh và làm khô tóc nhanh
• Tắm xong nên mặc đồ dài, mang vớ chân và không mặc áo ngực

Một số điều lưu ý trên nên giữ ít nhất là 3 tuần sau sinh.

Các bạn sinh thường có vết may ở âm đạo và tầng sinh môi: nên tắm bằng nước ấm, tốt nhất dùng vòi nước chảy dạng tia (không dùng gáo/ca múc nước). Ngoài các lưu ý trên, không nên dùng sữa tắm. Nên dùng nước muối (1 lít nước pha 4 muỗng cafe muối) hoặc dung dịch rửa (do chuyên gia sức khỏe kê) để vệ sinh vùng vết may.

Các bạn sinh mổ: nên đợi 6-7 ngày, và chờ ý kiến của chuyên gia sức khỏe. Có thể dùng khăn thấm ướt và lau người ở các hóc và 1 khăn khô lau lại.

3. Sau sinh có được đánh răng không?

Ngay sau khi sinh, mẹ đã có thể rửa mặt, súc miệng, chải răng mỗi ngày. Mẹ nên dùng nước ấm, chọn bàn chải mềm, tránh chảy máu răng, có thể dùng chỉ tơ nha khoa.

Việc dùng nước lạnh, bàn chải cứng hay xỉa răng sẽ gây chảy máu và ê buốt vì thời điểm này lợi vẫn còn nhạy cảm.

4. Có nên nằm than sau sinh không?

Bác sĩ Trương Thìn, nguyên Viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TP.HCM trong bài trả lời phỏng vấn với báo Pháp Luật TP.HCM, cho rằng:

Ngày xưa, ở các vùng có thời tiết lạnh như miền Trung và miền Bắc, phụ nữ thường có thói quen dùng than để sưởi ấm sau khi sinh. Phụ nữ mới sinh thường có thân nhiệt thấp, cần được sưởi ấm để khí huyết lưu thông dễ dàng. Tuy nhiên, việc bắt sản phụ “nằm than” bằng cách dùng than củi đốt dưới sàn giường là cách làm đã lạc hậu, không còn phù hợp trong thời đại hiện nay.

Cũng trong bài phỏng vấn trên, Bác sĩ Tạ Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Phụ ngoại – BV Hùng Vương, cho biết thêm:

Việc sưởi ấm cho phụ nữ sau khi sinh là tốt nhưng dùng than củi để sưởi là không nên. Vì than củi khi đốt sẽ thải ra khí CO₂, có thể gây ngộ độc cho cả mẹ và con (nhất là với những căn phòng kín mít). Việc dùng than củi khó điều chỉnh nhiệt độ theo ý muốn nên rất dễ gây bỏng cho cả bà mẹ và em bé.[3]

Vậy sau sinh mẹ nên giữ ấm cơ thể nhưng không nên nằm than.

5. Có nên bịt bông vào tai sau sinh không?

Bác sĩ chuyên khoa sản Phạm Văn Hùng (Bệnh viện Đống Đa, Hà Nội)trả lời phỏng vấn báo Sức Khoẻ Đời Sống xác nhận điều này là chính xác, và các mẹ nên làm:

Sản phụ nên nhét bông vào hai lỗ tai để tránh nghe những tiếng động mạnh.Bác sĩ Đặng Thu Thủy, khoa Phụ sản, Bệnh viện Công an 198 cung cấp thêm thông tin:

Việc bịt bông tai cũng là một cách để sản phụ giảm tiếp xúc với gió lùa và tiếng động mạnh gây căng thẳng, stress. Tuy nhiên cũng không cần thiết nếu ở chỗ yên tĩnh và kín gió.

6. Có được xem tivi, sử dụng smartphone, đọc báo, ngồi máy tính không?

PGS.TS. Phạm Bá Nha khuyên:

Cuộc đẻ cần một sự gắng sức rất lớn, thêm vào đó sau sinh người phụ nữ có nhiều thay đổi về nội tiết, sinh lý nên họ cần thời gian nghỉ ngơi để được phục hồi. Sau sinh, cơ thể phụ nữ ở trong tình trạng rất nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường, sức đề kháng kém nên người phụ nữ cần có chế độ nghỉ ngơi và dinh dưỡng phù hợp. Việc ngồi máy tính sớm cũng sẽ ảnh hưởng đến mắt. Việc đọc sách, xem TV, nghe đài, không cần quá kiêng cữ, tuy nhiên không nên xem TV lâu. Đọc chữ nhỏ, không đủ ánh sáng và chỉ làm khi cảm thấy đã thực sự khoẻ mạnh. Có thể nghe đài, TV nghe nhạc nếu mang lại cảm giác thoải mái.

7. Có được mặc áo cộc tay khi thời tiết nóng nực?

Bác sĩ Đặng Thu Thủy, khoa Phụ sản, Bệnh viện Công an 198 trả lời báo Vnexpress cho biết:

Vào mùa đông việc giữ ấm cho sản phụ là cần thiết, do vậy mặc quần áo dài tay và đi tất là rất quan trọng. Nhưng khi thời tiết nóng nực nên giữ cho cơ thể thoáng mát, trong nhà có thể mặc áo cộc tay và không cần đi tất, nhưng cũng không nên ngồi trước quạt mạnh hay điều hòa nhiệt độ quá thấp vì thời điểm này sức đề kháng của người mẹ còn yếu.

8. Có cần kiêng ngồi xổm không?

PGS.TS. Phạm Bá Nha cho biết:

Sau khi sinh, cần có thời gian để các dây chằng và bộ phận sinh dục co hồi lại. Tư thế ngồi xổm làm tăng áp lực đè xuống vùng bụng dưới và sàn chậu, khiến các tạng bên trong dễ sa xuống dưới và ra ngoài, gọi là sa sinh dục. Để tránh tình trạng này, sản phụ không nên ngồi xổm, ngay cả khi bình thường cũng không nên ngồi xổm. Các cụ xưa thường khuyên sản phụ sau sinh, khi nằm nên khép chân, bắt chân nọ lên chân kia, không ngồi xổm, tránh mang vác nặng, thậm chí tránh cơn ho là vì vậy. Vậy lời khuyên không nên ngồi xổm của các cụ là chính xác các mẹ nhé.

9. Phòng ngủ cần kín gió hoàn toàn?

Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Thuận, nhiều người cho rằng, gió là thủ phạm chủ yếu gây sốt sản hậu, vì thế phòng của các bà mẹ thường khép kín, che chắn hết các cửa không cho thoáng khí và gió vào.

Kỳ thực thì gió tự nhiên không có tội gì cả. Đây là quan điểm không đúng, vì phòng các bà mẹ nằm cần có gió và thay đổi không khí cũng như ánh nắng chiếu vào giúp cho sự lưu thông không khí tốt, diệt khuẩn, bụi, nấm mốc không thể phát triển được. Nằm thoáng khí khiến cho oxy được cung cấp đầy đủ trong phòng người mẹ.

Sốt sản hậu là do một số vi khuẩn gây bệnh ẩn trong cơ quan sinh dục của bà mẹ gây nên. Điều này thường là do việc trước khi sinh không được khử trùng sạch sẽ hoặc do bà mẹ không chú ý giữ gìn vệ sinh sau sinh. Nếu môi trường trong phòng không sạch sẽ, không khí không trong lành rất dễ khiến cả mẹ và bé mắc bệnh về đường hô hấp. [33]

10. Có cần kiêng rửa tay, rửa chân nước lạnh?

Giống như đoạn trên đã nói, phụ nữ mới sinh cần kiêng lạnh, do vậy khi rửa tay chân, mẹ nên rửa bằng nước ấm.

11. Giảm đau sau sinh

Bác sĩ CK1 sản phụ khoa Nguyễn Thị Song Hà – Nguyên Bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ khi trả lời phỏng vấn Tạp Chí Bầu cho biết vấn đề giảm đau với mẹ sinh mổ:

Tuần đầu tiên sau sinh, vết mổ cần được các bác sĩ và nữ hộ sinh chăm sóc, vệ sinh hằng ngày. Các thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh hay thuốc giúp co hồi tử cung  sẽ được cho để tránh nhiễm trùng, giảm đau cũng như giúp tử cung co hồi tốt.

Các mẹ nên nhớ, nếu đau bụng cứ yêu cầu bác sĩ cho sử dụng thuốc. Không nên cố gắng chịu đau, điều đó sẽ làm các mẹ bị kiệt sức và choáng váng. Sử dụng thuốc giảm đau sau sinh mổ là hoàn toàn bình thường, những loại thuốc này không ảnh hưởng đến chất lượng sữa của các mẹ.

12. Vận động nhẹ sau sinh mổ

Khi cảm thấy bớt đau, các mẹ có thể vận động nhẹ với sự giúp đỡ của người thân. Vận động nhẹ khiến nhu động ruột phục hồi tốt và tránh được táo bón. Ngoài ra, vận động nhẹ cũng giúp phòng ngừa các bệnh như viêm tắc tĩnh mạch, giảm nguy cơ sau phẫu thuật như dính ruột,… Việc vận động đi lại nhẹ nhàng giúp các chức năng của cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Bác sĩ Song Hà thông tin thêm:

Vận động sau mổ còn tùy thuộc vào thể trang của mỗi người và cuộc mổ khó hay dễ trước đó. Nếu bạn có cuộc mổ khó khăn mất nhiều máu thì không nên vận động quá sớm nếu không dễ gặp nguy hiểm do té, ngã… vì cơ thể cần có thời gian lâu hơn để hồi phục.

13. Vết rạch tầng sinh môn bao lâu sẽ lành lại?

Nếu kiêng cữ tốt, vết thương sẽ lành trong 10 ngày. Không nên để thời gian (vết thương lành và vết khâu biến mất hoàn toàn) kéo dài hơn 1 tháng. Khi vết thương lành, các mẹ có thể thấy chỉ khâu thừa rơi xuống quần lót.

14. Giảm đau tầng sinh môn như thế nào?

Để giảm bớt sự đau đớn sau khi khâu vết cắt tầng sinh môn, các mẹ nên:

• Thay băng vệ sinh thường xuyên. Rửa sạch tay trước và sau khi thay nó và nên tắm hàng ngày. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ bị nhiễm trùng vết thương
• Các mẹ hãy hỏi người hộ sinh về miếng đệm ngồi lót, có thể mua hoặc thuê. Đó là miếng đệm được thiết kế đặc biệt có thể phồng lên để lót bên dưới khi ngồi, tạo độ kênh với mặt phẳng ngồi và tránh cọ xát vào vết thương. Miếng đệm luôn tạo cảm giác thoải mái trong khi ngồi hoặc thậm chí là cho con bú, xem ti vi hay ngồi ô tô
• Tắm bằng nước ấm. Lau nhẹ nhàng chỗ khâu bằng khăn sạch, mềm
• Giữ cho vết thương được thông thoáng, có thể cởi đồ lót và nằm nghỉ ngơi trên giường với một chiếc khăn để bên dưới khoảng 10 phút, mỗi ngày 1-2 lần
• Khi đi tiểu, nên để nước ấm chảy từ từ qua âm đạo giúp làm dịu cảm giác buốt hoặc xót do nước tiểu gây ra
• Uống thuốc đúng giờ và theo sự chỉ dẫn của bác sĩ. Hầu hết các bà mẹ sẽ được kê đơn dùng paracetamol để giảm đau, nhưng không được uống quá liều lượng khuyến cáo cho mỗi ngày. Nếu cần thuốc có tác dụng giảm đau mạnh hơn hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt với mẹ có trẻ bị sinh non hoặc nhẹ cân, vì một số thuốc không tốt cho bé.

Nếu không có cách nào giúp các mẹ giảm đau thì có thể các mẹ đã bị nhiễm trùng. Nên gặp người hộ sinh hoặc bác sĩ chuyên khoa để họ kiểm tra lại vết khâu và có cách điều trị.

15. Những dấu hiệu cần lưu ý trong thời gian hậu phẫu

Sốt là phản ứng của cơ thể với tình trạng nhiễm trùng. Tuy nhiên, mẹ cũng có thể sốt do mặc ấm quá mức, nằm than, thiếu nước. Vì vậy mẹ cần uống nhiều nước, nếu mùa nóng nên mặc quần áo thoáng mát, có thể nằm điều hòa, nhưng nên có những phút tắt điều hòa mở cửa cho phòng thông thoáng.

Sản dịch: Dù bạn sinh mổ, sản dịch vẫn sẽ chảy ra ngoài âm đạo như khi sinh thường và đây là dấu hiệu cho thấy tử cung đang hồi phục tốt. Các mẹ cần lưu ý nếu thấy sản dịch không chảy ra sau sinh, sản dịch có mùi hôi hay sản dịch có màu đỏ tươi trở lại, cần phải báo ngay với bác sĩ vì đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng hậu sản, sót nhau hoặc băng huyết rất nguy hiểm với bà mẹ sau sinh.

Vết mổ sưng đỏ, đau hoặc tiết dịch: Vết mổ là vết thương, do vậy cần giữ khô sạch để tránh nhiễm trùng. Nếu vết mổ sưng đỏ đau hoặc chảy dịch vàng là những dấu hiệu bất thường, mẹ cần đến bệnh viện ngay lập tức.

16. Sản dịch có màu gì và trông như thế nào thì bình thường?

Trong vài ngày đầu tiên sau khi sinh, sản dịch có chứa một lượng máu khá lớn, vậy nên nó có màu đỏ tươi và trông giống một chu kỳ kinh nguyệt. Nó có thể thoát ra liên tục trong các tia phun nhỏ hoặc chảy thành dòng. Nếu mẹ nằm xuống trong một khoảng thời gian và có một lượng máu đã tích tụ trong âm đạo, khi thức dậy mẹ có thể thấy một số cục máu đông nhỏ.

Nếu mọi thứ diễn ra bình thường, mẹ sẽ tiết ra một chút sản dịch mỗi ngày, và từ 2 – 4 ngày sau sinh sản dịch sẽ chảy nhiều hơn và có màu hồng nhạt. Khoảng mười ngày sau sinh, mẹ chỉ nên có một lượng nhỏ chất dịch màu trắng hoặc màu vàng trắng.

17. Bao lâu thì hết sản dịch?

Sản dịch sẽ giảm dần dần trước khi hết hẳn, quá trình này thông thường phải mất thêm 2 – 4 tuần, mặc dù một số ít phụ nữ vẫn tiếp tục tiết ra sản dịch (một lượng rất ít) hoặc thỉnh thoảng xuất hiện đốm máu trong hơn một vài tuần.

18. Bao lâu thì có kinh trở lại

Chu kỳ của phụ nữ thông thường trở lại trong khoảng 6 – 8 tuần sau khi sinh con nếu các mẹ không cho con bú. Nếu cho con bú, khoảng thời gian này có thể lâu hơn. Một số mẹ còn không có kinh nguyệt trong suốt khoảng thời gian cho con bú. Nhưng với nhiều mẹ, chu kỳ này sẽ quay lại sau 2 tháng dù họ có cho con bú hay không.

19. Rụng tóc sau sinh

Rất nhiều bà mẹ bị sốc khi phát hiện mái tóc sau sinh rụng nhiều hơn so với bình thường. Tuy nhiên, đây không phải vấn đề lo ngại mà hoàn toàn bình thường. Hầu hết mái tóc các mẹ sẽ ổn trở lại khi đứa trẻ lên 1 tuổi.

20. Rạn da sau sinh

Các vết rạn trên da sau sinh (thường ở bụng, mông đùi…) sẽ không biến mất, nhưng chúng có thể mờ đi theo năm tháng. Mới đầu các vết rạn có màu hồng, nâu đỏ hoặc tím rồi sau đó chuyển thành màu sáng hơn màu da.

Hiện cũng có rất nhiều loại kem bôi và kem dưỡng mẹ có thể thử để khắc phục nếu như không tự tin với những vết rạn trên da. Tuy nhiên, hầu hết các sản phẩm quảng cáo có thể xóa đi vết rạn thực chất chỉ có tác dụng dưỡng ẩm, làm giảm, chưa có bằng chứng nào chứng minh hiệu quả đặc biệt của những loại kem này, hay loại nào dùng tốt hơn loại nào.

21. Hay khóc hay buồn

Cảm giác buồn buồn là điều bình thường trong vài tuần đầu sau khi mẹ sinh em bé. Trên thực tế, có đến 80% phụ nữ mới làm mẹ gặp phải hiện tượng này và chỉ kéo dài trong thời gian ngắn. Tuy nhiên nếu mẹ tiếp tục có cảm giác như vậy trong hơn 2-3 tuần kế tiếp, hãy gọi cho bác sĩ để được hỗ trợ về mặt chuyên môn

22. Trầm cảm sau sinh

Đầu tiên có thể thể hiện qua sự buồn bã, những dấu hiệu và triệu chứng đó diễn ra với cường độ mạnh hơn và kéo dài, cuối cùng ảnh hưởng tới việc chăm sóc em bé và xử lý các công việc hàng ngày khác. Các triệu chứng trầm cảm sau sinh có thể bao gồm:

• Mất cảm giác ngon miệng
• Mất ngủ
• Cáu kỉnh và tức giận dữ dội
• Mệt mỏi kéo dài
• Mất hứng thú tình dục
• Thiếu niềm vui trong cuộc sống
• Cảm giác xấu hổ, cảm giác tội lỗi hoặc vô dụng
• Tâm trạng biến đổi nghiêm trọng
• Khó khăn khi âu yếm bé
• Trốn tránh khỏi gia đình và bạn bè
• Có suy nghĩ làm hại bản thân hoặc đứa con

Nếu mẹ đang gặp khó khăn trong việc đối phó với chứng trầm cảm sau sinh trong gia đình, hãy nói chuyện với bác sĩ chuyên khoa.

23. Bố có khả năng bị trầm cảm sau sinh không

Nhìn chung, cứ mười người bố lại có một người mắc phải chứng trầm cảm sau sinh (PND). Trầm cảm sau sinh có nhiều khả năng ảnh hưởng đến người bố (và các bà mẹ) hơn trong năm đầu đời của đứa trẻ.

Các nghiên cứu cần phải được thực hiện nhiều hơn nữa để giúp tìm ra nguyên nhân khiến các ông bố dễ mắc phải chứng trầm cảm sau sinh. Nhưng từ những nghiên cứu cho đến nay, các chuyên gia cho rằng dưới đây là nguyên nhân gây ra chứng trầm cảm sau sinh :

• Cảm thấy rất lo lắng hoặc trầm cảm suốt thai kỳ
• Gặp vấn đề về giấc ngủ khi có em bé
• Em bé khóc rất nhiều
• Là cha của cặp song sinh

24. Khám lại sau sinh

Việc tái khám sau sinh (thường được thực hiện trong khoảng 6 tuần đầu) là để chắc chắn sự hồi phục sau sinh của các mẹ vẫn diễn ra tốt đẹp sau khi đã trải qua quá trình mang thai và sinh nở.

Một số sản phụ rất ngạc nhiên hoặc thậm chí còn thất vọng về tính chất “quá nhanh gọn” của việc khám hậu sản và không có sự chi tiết, tưởng chừng như hơi qua loa.

Vì vậy, để cho buổi tái khám thật sự hữu ích với mình, các mẹ nên chuẩn bị những thắc mắc hay băn khoăn trước khi đi khám để hỏi bác sĩ. Thậm chí nếu sợ quên do bận rộn hoặc quá mệt mỏi với những công việc sau sinh, các mẹ có thể ghi chúng vào tờ giấy và mang theo.

25. Bí tiểu sau sinh

Có tỉ lệ khoảng 15% mẹ sau sinh bị bí tiểu. Cách xử trí như sau:

Đầu tiên sản phụ cần tập đi tiểu để tạo lại phản xạ tự nhiên, kết hợp với chườm ấm vùng bụng dưới rốn, uống nhiều nước. Nếu tình trạng không cải thiện sản phụ cần đến cơ sở y tế, bác sĩ sẽ chỉ định cụ thể như cho dùng thuốc kháng sinh chống nhiễm khuẩn, thuốc kháng viêm chống phù nề và nguyên tắc sau cùng hỗ trợ tăng cường trương lực bàng quang giúp khả năng co bóp bàng quang trở lại bình thường…

Để phòng tránh, sau khi sinh, người mẹ cần sớm vận động nhẹ nhàng, tập rặn tiểu bình thường theo tư thế tiểu tự nhiên. Không nên lo sợ đau đớn đối với vết khâu tầng sinh môn mà nín tiểu. Uống nhiều nước, vệ sinh vùng vùng kín sạch sẽ bằng nước sạch và dung dịch rửa vệ sinh phụ khoa (được chỉ định bởi bác sĩ). Luôn luôn giữ khô vùng kín, tránh nhiễm khuẩn vết khâu tầng sinh môn.

26. Không nên ăn gì sau sinh?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn, một số thực phẩm sau là nên tránh sau sinh, ít nhất là 3 tháng sau sinh:

• Nên tránh hải sản, đặc biệt loài nhuyễn thể có 2 mảnh vỏ vì nguy cơ dị ứng và nhiễm khuẩn cao. Có thể ăn cá, mực, tôm, cua. Lưu ý tôm cua là chỉ ăn thịt trắng, bỏ rạch.
• Chỉ nên dùng 2 bữa cá thu hoặc cá hồi/tuần. Do đó, mẹ được khuyên dùng bổ sung thêm chất béo omega-3 để tiết đủ vào sữa giúp bé phát triển não bộ trước 6 tháng tuổi.
• Để hạn chế tạo khí gas cho bé, mẹ cũng khuyên ăn ít các loại quả như cam, quýt, bưởi ít nhất 3 tháng đầu sau sinh. Mẹ có thể ăn xoài và đu đủ để cung cấp nguồn vitamin thêm vào.
• Mẹ nên tránh tuyệt đối trà/cafe, thuốc hút, chất béo trans-fat từ thức ăn nhanh, hạn chế ăn những thực phẩm màu sặc sỡ do có hóa màu, hạn chế mì gói, đồ hộp, hạn chế ăn kẹo và bánh có nhiều đường. Tất cả các thực phẩm này đều làm chất lượng sữa thay đổi, và làm bé gặp nhiều vấn đề tiêu hóa, đi phân sệt và có thể biếng bú.
• Tránh các thực phẩm có mùi (như quá nhiều tỏi (> 2 tép tỏi/món ăn), thức ăn có vị cay nồng (vị chua thì chấp nhận được). Tất cả những điều này đều ảnh hưởng đến chất lượng và mùi vị sữa.

27. Mẹ sinh mổ ăn uống như thế nào?

Sau khi mổ, các mẹ sẽ được theo dõi tại phòng hồi sức và nằm ở đó theo dõi, không được phép ăn gì trong vòng 6 tiếng. Bác sĩ Song Hà cho biết:

Do các thuốc dùng trong quá trình phẫu thuật làm nhu động ruột và dạ dày của các mẹ hoạt động ở mức độ thấp và yếu. Nếu có thức ăn sẽ rất khó tiêu làm bụng đầy hơi, hoặc táo bón, gây rối loạn tiêu hóa làm cơ thể mệt mỏi khó hồi phục.

• Đối với các mẹ gây mê trong quá trình mổ chỉ nên uống nước lọc, nước đường, ăn cháo loãng cho tới khi đi trung tiện mới bắt đầu ăn đặc, không uống sữa ngay vì dễ gây tiêu chảy.
• Đối với các mẹ gây tê khi mổ, có thể ăn cháo loãng, nếu thấy tiêu hóa tốt có thể chuyển sang ăn cơm.

Sau những ngày đó, các mẹ ăn uống như bình thường, không nên kiêng khem. Bổ sung thức ăn giàu đạm và canxi, ăn trái cây, uống nhiều nước để có nhiều sữa cho con bú và tránh táo bón. Nên ăn đa dạng các thức ăn giàu dinh dưỡng như đạm đường, chất sắt, rau củ quả nấu chín và tránh một số thức ăn hay gây dị ứng như các loại hải sản… Ăn đa dạng thức ăn không những giúp vết mổ mau lành mà còn giúp cung cấp dồi dào lượng sữa cho bé bú.

28. Ăn khô và thức ăn mặn

Quan điểm ở cữ ngoài việc khiêng kem nhiều mặt, vấn đề ăn uống cũng kiêng quá mức, chỉ cho các bà mẹ ăn cơm muối tiêu, thịt nạc heo kho thật mặn và nhiều tiêu, ngoài ra không được dùng bất kỳ thứ gì.

Điều này hết sức sai lầm, ăn uống thiếu chất không đủ các thành phần dinh dưỡng, cơ thể mẹ chậm hồi phục, sự tiết sữa cho bé bú giảm, gây ít sữa. Đồng thời gây ra chứng táo bón, dẫn đến đi tiêu khó, có thể gây chứng bệnh nứt hậu môn, trĩ… Ở những bà mẹ có huyết áp cao, khi ăn mặn có thể rất nguy hiểm, làm tăng huyết áp và tiền sản giật – sản giật sau sinh có thể xảy ra. [34]

29. Thực phẩm giúp mẹ lợi sữa (nhiều sữa)?

Tiến sĩ Tạ Thị Tuyết Mai (Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhân dân Gia định) cho biết:

Những thực phẩm giúp mẹ lợi sữa gồm có rau thì là, cỏ methi, mè (vừng), tỏi (tuy nhiên không nên ăn quá nhiều vì có thể ảnh hưởng đến mùi sữa), cà rốt, đu đủ xanh, đậu đen, nghệ, gừng, ngò rí (mùi ta), móng giò… Bản chất của thực phẩm lợi sữa là chứa nhiều phyto oestrogen, an thần thực vật, strerol thực vật, tryptophan. Khi ăn những thực phẩm này, cơ thể mẹ sẽ giải phóng Oestrogen và Prolactin, từ đó tiết ra sữa nhiều hơn.

30. Ăn nhiều cháo móng giò có lợi sữa không?

Bác sĩ Nguyễn Đức Thuấn – Nguyên trưởng khoa Sản II – BV Phụ sản Trung Ương trả lời Tạp Chí Bầu cho biết: Ăn nhiều cháo móng giò chẳng những không có tác dụng lợi sữa mà còn là nguyên nhân gây tắc tia sữa, béo phì cho các mẹ sau sinh.

 31. Mẹ nên ăn gì để có sữa tốt cho bé bú?

Để giúp phát triển trí não của trẻ, mẹ nên tăng cường ăn các dưỡng chất có ích cho não và mắt bé, đó là những thực phẩm giàu omega 3 (DHA) như cá chích, cá mòi, cá hồi, cá thu (giới hạn 2 bữa / tuần), có thể uống bổ sung viên dầu cá 1g mỗi ngày, hoặc ăn rong biển, đậu nành, những nguồn rất giàu omega thực vật.

Mẹ nên ăn những thực phẩm giúp tăng hệ miễn dịch cho trẻ, đó là những nguồn thực phẩm có tính chống oxy hóa cao. Những rau quả tươi giàu flavonoid thường có lá màu xanh như cải, xà lách, bó xôi; những rau quả tươi giàu carotenoid thường màu vàng, như: đu đủ, mơ, cà rốt.

Tăng nguồn chất xơ có vai trò prebiotic như tỏi, chuối, măng tây, hành tây, chất xơ tan như táo, cam, cà rốt, đại mạch. Ăn sữa chua để có trực khuẩn lactobacillus.

32. Mẹ ít sữa sau sinh phải làm thế nào?

Th.S, bác sĩ Doãn Thị Tường Vi (Viện dinh dưỡng Lâm sàng) cho biết:

Không có chuyện người có cơ địa ít sữa hay nhiều sữa. Mẹ có đủ sữa cho con bú cần phải có chế độ ăn uống hợp lý, cho con bú đúng cách để sữa tiết ra. Có một số trường hợp mẹ bị mất sữa hoặc ít sữa đôi khi liên quan tới việc dùng thuốc kháng sinh.

Mẹ sinh mổ vẫn nên cho con bú bình thường. Trẻ mút đầu ti sẽ kích thích cho sữa về nhanh hơn.

Trong trường hợp mẹ sinh mổ xong không có sữa ngay, hoặc sinh xong quá mệt mỏi… người nhà nên bồi bổ cho mẹ để sữa nhanh về. Nếu như mẹ chưa có sữa ngay mà đứa trẻ có nhu cầu ăn, cách tốt nhất là nên xin sữa của các bà mẹ bên cạnh để chờ đợi sữa về.

33. Làm thế nào thúc đẩy nguồn cung sữa?

Một khi các mẹ đã kiểm tra bé nhà mình đã được ngậm ti đúng cách chưa, các mẹ cũng có thể thử những cách sau đây để thúc đẩy nguồn sữa:

• Để trẻ ăn như thường xuyên và kéo dài miễn là trẻ muốn. Để lộ cả hai bầu ngực mỗi lần cho bú
• Chỉ để trẻ bú sữa mẹ. Nếu các mẹ làm dịu cơn đói của trẻ bằng sữa công thức, trẻ sẽ cần ít sữa mẹ và mẹ sẽ không sản sinh nhiều sữa được
• Cố gắng không cho trẻ ngậm ti giả
• Cố gắng vắt sữa của mình sau mỗi lần cho ăn. Loại bỏ sữa thừa trong ngực sẽ giúp các chị em tạo ra nhiều sữa hơn
• Thử các phương pháp thư giãn. Nếu căng thẳng hoặc thiếu ngủ khiến lượng cung sữa bị ngưng trệ thì thư giãn sẽ giúp các mẹ lấy lại trạng thái trước đó
• Cố gắng ăn nhiều thức ăn được cho là làm tăng nguồn sữa như hạt cỏ cà ri (methi dana). Tuy nhiên, tốt nhất bạn nên nói chuyện với bác sĩ trước khi thử chúng
• Ăn uống đảm bảo sức khỏe và cân bằng các bữa ăn có thể giúp tăng cường nguồn cung sữa mẹ. Hãy tìm hiểu thêm về những thực phẩm và đồ uống truyền thống cho bà đẻ để bổ sung sữa mẹ

34. Tư thế cho con bú

Trước hết chúng ta cần biết không có một tư thế chuẩn ép buộc nào khi cho bé bú. Bất kỳ tư thế nào dưới đây (chúng tôi có 8 tư thế cho bú) sẽ đều tốt cho cả mẹ và em bé.

Trong những ngày đầu tiên, khi mẹ vẫn còn đang học cách cho con bú, mẹ có thể thấy dễ dàng hơn khi dùng cùng một tay đối với cả hai bầu vú.

35. Cách cho con ngậm núm vú

Bắt đầu bằng cách đặt núm vú của bạn ở giữa môi trên và mũi của bé (cao hơn so với trong hình), sau đó khuyến khích trẻ tự ngậm vú bằng cách chạm đầu vú của bạn vào môi trên của bé. Cách khác đó là hãy chạm đầu vú của bạn vào má bé, bé sẽ quay về phía ti mẹ với miệng mở rộng.

36. Làm sao biết bé sơ sinh đã bú đủ no?

Viện Nhi Khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị cho con bú 10 – 15 phút mỗi bên, 8-12 lần mỗi ngày. Nhưng cho bú không phải là một khoa học chính xác, và thật không may, nhiều mẹ đã mắc sai lầm mà tôi đã vấp phải và nhìn vào những hướng dẫn này như thể đó là luật cứng nhắc.

Nhiều trẻ khỏe mạnh sẽ không bú mẹ giống y hướng dẫn của APP. Những biến số, đặc biệt về cường độ bú của một em bé và phản xạ giúp tiết ra sữa của mẹ có thể ảnh hưởng đến lượng sữa bé bú được mỗi lẫn. Ví dụ, trong 7 phút con gái tôi đã bú được nhiều hơn đứa trẻ khác bú trong 20 phút.

Bác sĩ Dietz nói rằng một cách tốt hơn để biết liệu bé của bạn đã bú đủ hay chưa đó là dựa vào số lần bé đi tiểu và sự hài lòng của bé.

Nếu bé bú đủ mỗi ngày bé sẽ tè ướt 6 – 8 miếng tã lót và đi ị 3 – 4 lần một ngày, theo Carol Huotari – chuyên gia tư vấn về việc cho con bú đã được cấp giấy chứng nhận.

37. Tôi có cho con bú đúng cách?

Tăng cân có thể là yếu tố quan trọng nhất để quyết định liệu con bạn đã bú đúng cách. Giảm cân sau sinh trong một số trường hợp là bình thường, nhưng trong vài ngày đầu tiên một em bé không nên giảm quá 10% cân nặng cơ thể (khoảng 0.37 kg đối với một trẻ sơ sinh nặng 3.6 kg).

Một đứa trẻ bú sữa mẹ ban đầu có thể giảm cân nhiều hơn trẻ bú bình bởi vì sữa mẹ chưa được hấp thụ hoặc cả mẹ và bé vẫn đang học cách để bú và cho bú, theo Thạc sĩ Marianne Neifert, biên tập viên của Babytalk và tác giả của Dr. Mom’s Guide to Breastfeeding. Giảm cân ở trẻ bú bình đáng lo ngại hơn trẻ bú mẹ vì đó không còn là vấn đề về nguồn cung cấp sữa.

Những dấu hiệu cảnh báo trẻ sơ sinh (bú mẹ hoặc bú bình) chưa bú đủ:

Bé bú ít hơn 10 phút mỗi lần bú, làm ướt ít hơn 4 miếng tã lót mỗi ngày, sau tuần đầu da vẫn còn nhăn, hoặc mặt bé không tròn sau 3 tuần.

Những bé nôn hầu như thường xuyên hoặc sau tất cả các bữa ăn hoặc đi ỉa phân lỏng tám lần hoặc hơn mỗi ngày báo hiệu có thể bé bị dị ứng hoặc gặp vấn đề về tiêu hóa.

38. Mẹ bị cảm cúm – có nên tiếp tục cho con bú?

Mẹ nào bị cảm cúm vẫn có thể và nên tiếp tục cho con bú sữa mẹ – theo gợi ý của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (U.S Centers for Disease Control and Prevention – CDC)

CDC cho hay, trên thực tế, một trong những việc tốt nhất mà chúng ta có thể làm để bảo vệ con yêu là cho con bú sữa mẹ.

Lý do là vì sữa mẹ có chứa các kháng thể – chính là những protein đặc biệt giúp chống lại các loại virus và vi khuẩn.

Trong khi hệ miễn dịch của con vẫn đang trong giai đoạn phát triển và dần hoàn thiện, con cần những dưỡng chất cần thiết có trong sữa mẹ để hình thành nên những loại kháng thể này.

39. Trẻ sơ sinh bú mẹ kèm thêm sữa công thức có tốt không?

Bác sĩ Lê Thị Thu Hà trả lời:

Trong những tháng đầu sau sinh người mẹ nên cho con bú sữa mẹ hoàn toàn (không cho uống nước hoặc uống sữa ngoài). Vì trong sữa mẹ có nhiều thành phần dinh dưỡng với tỷ lệ phù hợp hệ tiêu hóa của trẻ, bên cạnh đó còn có kháng thể giúp trẻ chống lại những bệnh nhiễm trùng, có hàm lượng vitamin A giúp mắt trẻ tốt hơn.

Bé được bú sữa mẹ cũng ít bị táo bón, tăng cân nhanh, phát triển tốt về trí não và cảm xúc, người mẹ đỡ tốn kém tiền mua sữa ngoài… Ngoài ra, cho bú mẹ hoàn toàn còn là một biện pháp ngừa thai tự nhiên. Do vậy nếu có thể được bạn nên cho con bú hoàn toàn sữa mẹ trong những tháng đầu sau sinh.

40. Trẻ biếng bú

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hậu, Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhi đồng 2, có nhiều nguyên nhân khiến bé lười bú:

Có thể do chế độ ăn của mẹ chứa nhiều chất nồng làm thay đổi mùi vị sữa, chẳng hạn như quá nhiều gia vị hoặc cách cho bú mẹ không đúng. Cũng có thể do trẻ khó chịu trong người, do trẻ bệnh, còi xương… Cần xác định rõ nguyên nhân để có hướng xử trí thích hợp. Trong nhiều trường hợp, cần đưa trẻ đi khám bệnh để bác sĩ nhi có thể tìm hiểu, chẩn đoán rõ nguyên nhân biếng bú và đưa ra lời khuyên đúng đắn.

 41. Đau núm vú, nứt đầu ti (nứt cổ gà)

Theo bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Bích Hà – Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc:

Nguyên nhân của hiện tượng này thường do không cho trẻ bú sớm, không cho bú đúng cách, vệ sinh “núi đôi” không tốt. Dấu hiệu để nhận biết là đầu vú có những vết nứt, vết rạn nhỏ trên bề mặt, vết loét ở đầu vú hay chân núm vú. Toàn bộ núm vú bị đỏ rực, chảy máu và đau rát mỗi khi cho bú.

Xử trí: Chị em cần giữ khô, để hở, bôi mỡ. Tạm ngưng cho bú bên vú bệnh (6 – 12 giờ), để hở vú ra ngoài, vắt sữa bằng tay, tiếp tục cho bú bên vú lành. Đảm bảo trẻ ngậm đầu vú đúng cách. Ngoài ra, sau mỗi lần trẻ bú, mẹ nên vắt một ít sữa bôi xung quanh núm và đầu vú sẽ rất nhanh chóng liền vết nứt.

42. Áo lót cho con bú có cần thiết không?

Nếu mẹ hay ra ngoài có thể sẽ cần. Với áo lót cho con bú, các mẹ sẽ không phải cởi hẳn áo làm lộ hết bầu ngực nữa, nhất là những bé bú mẹ trực tiếp, tần suất bé bú dày đặc, việc cởi cả áo ngực ra mỗi lần bé rúc rích cũng đủ khiến mẹ mệt lắm, mẹ chắc chắn sẽ muốn “thả rông vòng một thôi”. Do vậy nếu mẹ hay ra ngoài cùng bé lại càng cảm thấy áo lót cho con bú thật cần thiết. So với áo lót thông thường, ở phần cúp áo có nút mở ra để bé có thể ngậm trọn ti mẹ thoải mái.

43. Đang mang thai cho con bú có được không?

Việc cho con bú khi mang thai được cho là an toàn nhưng vẫn có một số trường hợp được khuyên cần cai sữa như sau:

• Nếu thai kỳ có mối nguy hiểm nào đó hoặc có nguy cơ sinh non
• Mang thai đôi
• Nếu các mẹ đã được khuyên tránh quan hệ trong khi mang thai
• Trường hợp các mẹ bị chảy máu âm đạo hoặc đau tử cung

Nếu các mẹ gặp phải những hiện tượng trên, hãy nói với bác sĩ để xác định liệu việc cai sữa có phải là lựa chọn tốt nhất cho mẹ, cho bé đang bú sữa và thai nhi trong bụng hay không nhé.

44. Trẻ bao nhiêu tháng có thể cai sữa được?

Bác sĩ Lê Thị Thu Hà trả lời vấn đề này như sau:

Theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới, người mẹ nên cho con bú kéo dài từ 18 đến 24 tháng, thậm chí dài hơn. Trước khi cai sữa, nên chuẩn bị thức ăn thay thế sữa mẹ như: các loại bột hoặc cháo dinh dưỡng có đầy đủ thành phần đường, đạm, chất béo và rau.

Bạn nên tập bé ăn dặm từ trước và không nên cai sữa đột ngột. Nên chọn các tháng có tiết trời dịu mát để cai sữa dễ dàng hơn. Khi cai sữa cần tăng cường các bữa ăn cho bé, cho ăn những thức ăn đặc, uống thêm nước.

Bên cạnh việc cai sữa, mẹ cần trò chuyện hoặc cho bé chơi những trò chơi thích hợp với lứa tuổi. Người mẹ thường xuyên âu yếm, quan tâm bé nhiều hơn để tránh cho bé có cảm giác bị bỏ rơi.

45. Cách cai sữa

Theo bác sĩ sản phụ khoa Lê Thị Kim Dung, Trung tâm Y học Lao động (Thái Hà, Hà Nội):

Muốn cai sữa cho con, các bà mẹ tuyệt đối không nên ngừng cho bé bú đột ngột vì điều này vừa không tốt cho cả mẹ và con.

Chị em nên giảm dần số lần bú trong ngày và giãn dần thời gian cho bú. Ví dụ nếu đang cho con bú 3 lần/ngày thì giảm xuống 2 lần rồi một lần và cuối cùng bỏ hẳn trong thời gian 2-3 tuần, thậm chí hơn. Với cách làm này bạn sẽ không bị cương sữa và bé cũng không khóc lóc vì thèm.

Ngoài ra, nếu tách hẳn con trong thời gian cai sữa, bạn có thể vắt bớt sữa nhưng vẫn tuân thủ nguyên tắc giãn dần giữa các lần và giảm dần lượng sữa vắt ra, tuyệt đối không vắt hết sữa và vắt thường xuyên.

Trong quá trình cai, nếu thấy ngực cương, đau, chị em có thể lấy khăn mặt nhúng vào nước ấm và ấp vào ngực để ngực mềm dần rồi vắt hoặc hút mạnh cho thông dòng sữa.

Khi cai sữa, các bà mẹ có thể dùng thuốc cai sữa hoặc dùng băng ép sữa. Các thuốc cai sữa thực chất là nội tiết tố của buồng trứng hoặc nội tiết tố của tuyến yên có tác dụng giảm quá trình tiết sữa. Tuy nhiên, bạn không được tự ý mua, dùng thuốc này mà phải hỏi ý kiến và uống theo hướng dẫn của bác sĩ.

46. Sẽ phải mất bao lâu để cai sữa cho bé?

Có thể bạn chỉ mất một vài tuần để cai sữa cho bé hoặc bạn cũng có thể phải bỏ ra tầm 1 – 6 tháng để thực hiện được điều này.

Không phải trẻ nào cũng như nhau, nó còn phụ thuộc vào độ thích nghi của trẻ nhanh và tốt cỡ nào. Quá trình cai sữa sẽ lâu hơn nếu bạn thực hiện khi trẻ chưa thực sự sẵn sàng.

47. Sau sinh bao nhiêu lâu thì được quan hệ?

Không có câu trả lời chắc chắn cho vấn đề này, vì nó còn tùy thuộc vào nhu cầu của vợ chồng bạn.

Tuy nhiên các bác sĩ khuyên các bạn cần phải kiêng tối thiểu từ 4 – 6 tuần.

Bạn cần xem cơ thể mình đã sẵn sàng chưa. Thậm chí có lẽ bạn đã cố gắng chiều chồng, nhưng nếu điều này tiến hành quá sớm, nó sẽ làm cả hai bối rối. Đau nhức âm đạo và cơ thể đang bị kiệt sức có thể sẽ gây nên một số trở ngại.

48. Khô hạn sau sinh

Estrogen là yếu tố quan trọng trong quá trình quan hệ của hai vợ chồng bởi gì nó giúp thúc đẩy lưu lượng máu đến bộ phận sinh dục và bôi trơn vùng kín. Thiếu hụt estrogen là nguyên nhân của nhiều triệu chứng thường gặp ở thời kỳ sau sinh và mãn kinh như cảm giác nóng bừng cơ thể, đổ mồ hôi về đêm hoặc khô hạn.

Một số cách để cải thiện tình trạng này bao gồm: uống đủ nước, kéo dài màn dạo đầu, sử dụng thuốc bôi trơn…

49. Có nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều không

GS.TS Nguyễn Duy Tài trả lời: 

Thuốc ngừa thai khẩn cấp có nhiều tác dụng phụ hơn (rong huyết, vỡ kế hoạch) so với viên thuốc tránh thai kết hợp hàng ngày. Viên thuốc ngừa thai khẩn cấp chỉ nên sử dụng tối đa 4 viên trong một chu kỳ. Vì là thuốc ngừa thai khẩn cấp nên bạn không thể sử dụng như một biện pháp tránh thai thường xuyên.

50. Các biện pháp tránh thai an toàn sau sinh?

Vâng, các mẹ phải để ý đến việc tránh thai sau sinh – vì mẹ có thể sẽ dính bầu tiếp trước khi mẹ biết điều đó! Sau đây chúng tôi sẽ mách mẹ vài cách.

Các biện pháp tránh thai cơ bản gồm:

• Bao cao su cho nam và nữ
• Thuốc tránh thai mini-pill
• Tiêm
• Cấy ghép
• Hệ thống ngừa thai đặt trong tử cung (IUS)
• Vòng tránh thai (IUD)
• Đặt màng chắn hoặc mũ chụp cổ tử cung

Cho con bú cũng có thể là biện pháp tránh thai, nhưng không hiệu quả nếu mẹ không biết cách, do vậy các biện pháp ở trên vẫn đảm bảo hơn.

51. Mẹ đang cho con bú sử dụng thuốc tránh thai nào thì ít ảnh hưởng nhất?

GS. TS Nguyễn Duy Tài trả lời: 

Trường hợp mẹ đang trong giai đoạn cho con bú nếu sử dụng viên thuốc tránh thai có chứa hoạt chất progestin đơn thuần thì không ảnh hưởng đến chất lượng và lượng sữa mẹ. Do đó, sức khỏe của em bé cũng không bị ảnh hưởng khi mẹ dùng thuốc tránh thai trên. [24]

53. Bài tập Kegel có tác dụng gì?

Các cơ sàn chậu có nhiệm vụ nâng đỡ tử cung, bàng quang, trực tràng và ruột non, còn được gọi là “cơ Kegel”, được mô tả lần đầu tiên vào năm 1948 bởi Tiến sĩ Arnold Kegel – một bác sĩ phụ khoa, người đã tìm ra các bài tập trị liệu thư giãn bộ phận sinh dục mà không cần phẫu thuật.

Kết hợp các bài tập Kegel vào trong thói quen hàng ngày sẽ giúp bạn tránh khỏi những vấn đề liên quan đến sàn chậu bao gồm cả tiểu tiện và đại tiện mất kiểm soát, đồng thời nó cũng giúp cải thiện đời sống tình dục của bạn.

54. Sau sinh mổ bao lâu có thể có thai lần nữa?

Theo bác sĩ sản khoa Lê Thị Kim Dung – phòng khám sản khoa Thái Hà, Đống Đa, Hà Nội, bà gặp nhiều trường hợp chị em phụ nữ có câu hỏi như thế. Bà Dung cho biết:

Thường thì phụ nữ sau sinh mổ được bác sĩ khuyến cáo nếu muốn có thai, nên có thai lại sau ít nhất 2 năm, thời điểm sớm hơn sẽ không tốt có thể gây bục vết mổ cũ.

55. Bao lâu thì được tập thể dục?

Tập thể dục thể thao là điều kiện cần để phụ nữ giữ được sức khỏe, vóc dáng thon gọn. Tuy nhiên tập luyện cường độ cao có thể gây mệt mỏi hoặc đau nhức xương ở phụ nữ sau sinh. Do vậy bác sĩ Kiều Dung khuyên:

Sản phụ cần có tập thể dục vừa sức, đều đặn kết hợp với chế độ ăn hợp lý là cách giảm cân tốt nhất. Tập thể dục sẽ giúp giảm mỡ thay vì giảm cơ. Ăn ít hơn một chút nhưng vận động nhiều hơn một chút mỗi ngày là bí quyết giảm cân đơn giản nhất. Có thể chọn một môn thể thao nhẹ nhàng hoặc yoga đều được.

Thông thường chỉ sau 6 tuần, hầu hết sản phụ giảm được nửa số cân đã tăng trong lúc mang thai. Một nửa còn lại sẽ giảm tiếp trong vài tháng sau đó. Trong thời gian hậu sản (6 tuần đầu), cơ thể cần thời gian để hồi phục, hãy tự cho phép mình nghỉ ngơi 6 tuần trước khi bắt đầu cố gắng lấy lại vóc dáng.[45]

56. Giảm cân sau sinh

Tiến sĩ Debra Krummel – giáo sư ưu tú tại Đại học Cincinnati cho biết:

Giảm cân là một điều vô cùng quan trọng, bởi nếu bạn không giảm cân được, số cân nặng dư thừa ấy sẽ khiến bạn trong tình trạng thừa cân và béo phì kéo dài từ 15 đến 20 năm sau.

Một số lời khuyên giúp mẹ có được cân nặng khoẻ mạnh:

• Cho con bú
• Ngủ đủ giấc
• Ăn uống đủ chất
• Uống nhiều nước
• Vận động cơ thể

Một số thực phẩm có hiệu quả giảm cân như 2-3 củ khoai (thay cho một bát cơm), cà chua, lựu, mật ong, đậu đen, nấm hương, bí xanh, táo, yến mạch…[30]

57. Rượu gừng nghệ hạ thổ dùng để làm gì?

Sản phẩm này thường được dùng cho phụ nữ sau sinh có tác dụng giảm béo bụng, mờ vết thâm rạn & phòng hậu sản. Cách dùng khá đơn giản, tuy nhiên để có hiệu quả mẹ cần thoa đều đặn. Mẹ có thể xem video dưới đây để hiểu rõ hơn:

58. Túi muối thảo dược

Thường được dùng kèm với rượu gừng nghệ. Túi muối thảo dược có các công dụng sau:

• Giữ ấm bụng, đẩy nhanh sản dịch
• Săn chắc bụng, giảm nhăn
• Giảm vòng eo sau sinh
• Giảm đau lưng, giảm mỏi vai gáy cho tất cả mọi người
• Đặc biệt với phụ nữ bị đau lưng sau sinh nở. Út Em thường để túi muối hâm nóng dưới lưng mỗi đêm do đẻ mổ bị đau lưng nặng, nhất là vùng bị tiêm thuốc tê

59. Gen nịt bụng

Gen nịt bụng hay còn gọi là đai định hình là công cụ hỗ trợ giảm eo khá hiệu quả dành cho các mẹ sau sinh cũng như bạn gái béo bụng thông thường.

Tuy nhiên các mẹ mới sinh không nên dùng gen bụng quá sớm (tối thiểu phải một tháng sau sinh). Các mẹ sinh mổ phải đợi vết thương lành hẳn mới dùng. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ thời điểm dùng thích hợp.

60. Size giày thay đổi có đúng không?

Trên nhiều diễn đàn về mẹ và bé, như webtretho, lamchame, nhiều sản phụ tâm sự, sau sinh không còn đi được cỡ giày ngày trước, đa phần là bị tăng số:

Kinh nghiệm là mẹ đừng mua nhiều giày mới với size cũ vội, nhiều khả năng là không vừa đâu. Mẹ đợi một thời gian thể trạng ổn định rồi mua cũng không muộn. Còn nếu thích quá thì nhớ đo cỡ chân cẩn thận trước khi mua vì size ngày xưa thường không còn chính xác nữa.

61. Cân nặng và chiều cao (dài) trung bình của bé gái sơ sinh

Theo các con số thống kê của WHO, chiều cao trung bình của bé gái sơ sinh là 49,1 cm, với cân nặng là 3,2 kg.

62. Cân nặng và chiều cao (dài) trung bình của bé trai sơ sinh

Chiều cao trung bình của bé trai sơ sinh là 49,9 cm với cân nặng 3,3 kg.

63. Trẻ sinh ra nhỏ về sau cũng sẽ nhỏ đúng không?

Nhiều bé sinh ra nhỏ nhưng về sau có thể trạng bình thường, thậm chí là cao lớn.

Dấu hiệu tốt hơn dự báo thể chất của bé là hình dáng của chính bố mẹ. Ngoài ra bé về sau có dinh dưỡng tốt và thể thao hợp lý cho phát triển thể chất tối đa.

64. Tên hay cho bé gái

Chúng tôi có danh sách hơn 100 tên hay cho bé gái để bố mẹ tham khảo, kết hợp với đệm, bạn thậm chí có cả ngàn tên.

Điều quan trọng nhất khi chọn tên là: có ý nghĩa tốt đẹp, không trùng quá nhiều, chọn đệm cẩn thận, phát âm không trúc trắc, tránh hiểu lầm.

65. Tên hay cho bé trai

Với bé trai, đặc điểm giới thường yêu cầu tên mạnh mẽ, nhiều khát vọng, ý chí lớn lao. Chúng tôi cũng tạo ra danh sách 100 tên hay cho bé trai.

66. Trẻ sơ sinh vàng da

Vàng da ở trẻ sơ sinh là một tình trạng phổ biến, đặc biệt là ở trẻ sinh ra trước 37 tuần tuổi (sinh non) và một số trẻ được nuôi bằng sữa mẹ. Vàng da ở trẻ sơ sinh thường xảy ra do chức năng gan của bé chưa đủ trưởng thành để loại bỏ bớt bilirubin trong máu.

Điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh thường là không cần thiết, và hầu hết các trường hợp nếu cần điều trị thì phải đáp ứng tốt với phương pháp điều trị không xâm lấn.

Mặc dù biến chứng rất hiếm khi gặp phải, nhưng hàm lượng bilirubin quá cao có thể dẫn đến tình trạng vàng da nghiêm trọng hoặc bệnh vàng da ở mức độ nặng mà không được điều trị phù hợp có thể gây tổn thương cho não bộ.

67. Tiêm vắc-xin trong những ngày đầu sau sinh

Theo WHO, hai liều vắc-xin sau cần tiêm sớm cho bé sau sinh:

Vắc xin viêm gan B liều sơ sinh: Càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh (trong vòng 24 giờ)

Vắc xin BCG: Càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh

68. Tắc tuyến lệ

Nếu tuyến lệ của trẻ bị tắc, các mẹ sẽ thấy có rỉ mắt khoảng hai tuần sau sinh khi những giọt nước mắt đầu tiên hình thành (Đến tận thời gian đó, trẻ mới có đủ nước mắt để phủ đầy mắt trẻ nhưng chưa đủ tập trung và chảy ra khỏi mắt).

Nếu tuyến lệ tiếp tục bị tắc với trẻ 6 tháng tuổi, bác sĩ có thể gợi ý làm tiểu phẫu đơn giản để thông tắc tuyến lệ hoặc đợi đến khi trẻ được ít nhất 1 năm tuổi để tiến hành phương pháp này.

Nếu tuyến lệ đã được mở – tự mở hoặc có trợ giúp mới mở thì nó sẽ duy trì tình trạng mở đó mà không gây ra thêm bất cứ rắc rối nào nữa.

69. Phân su là gì?

Trong khoảng vài ngày đầu tiên sau khi sinh, sẽ thấy xuất hiện phân su ở bé. Phân su của trẻ mới sinh thường có màu xanh đen, hơi dính và đặc sệt. Do nó được tạo nên từ dịch nhầy, dịch nước ối và tất cả những gì mà bé đã tiêu hóa trong khi còn nằm trong tử cung của mẹ.

Phân su có thể hơi khó chùi sạch khỏi hậu môn của trẻ nhưng sự xuất hiện của phân su cho thấy đây là dấu hiệu tốt và đường ruột của trẻ vẫn đang hoạt động bình thường.

70. Phân của trẻ sơ sinh thế nào thì bình thường?

Có thể mẹ không tin, Út Em có bài viết mô tả đầy đủ các loại phân của trẻ nhỏ, có kèm ảnh thực. Bài viết trình bày đủ thông tin màu sắc, độ đặc sệt của phân thế nào là bình thường, thế nào là có vấn đề. Chẳng hạn nếu trẻ nhỏ được bú mẹ hoàn toàn, phân của chúng sẽ có màu vàng hoặc hơi xanh và có độ đặc sệt mịn như kem.

71. Tắm cho trẻ như thế nào?

Tắm cho trẻ sơ sinh là một trong những việc đem lại niềm vui lớn nhất cho cả mẹ và bé. Nhiều mẹ lo mất nhiều thời gian để học nhưng thực ra tắm cho trẻ sơ sinh không khó, chỉ cần mẹ cẩn thận và tỉ mỉ một chút là sẽ làm được ngay.

Mẹ xem hướng dẫn đầy đủ ở đây: Cách tắm cho bé

72. Sữa tắm cho bé

Thông tin được bác sĩ Anh Nguyễn chia sẻ, Út Em trích đăng lại một số chi tiết quan trọng:

Theo giáo sư bác sĩ Mary, chuyên gia về da liễu sơ sinh của Viện Da liễu Nhi khoa Mỹ và giáo sư bác sĩ Lavender, BV ÐH Manchester, Anh cho biết, sữa tắm cho bé nên hội đủ các điều kiện sau:

• Chỉ dùng loại sữa tắm cho trẻ em (không dùng loại người lớn) vì sẽ làm thay đổi pH trên da trẻ và gây nhiều kích ứng.
• Không tạo quá nhiều bọt và dễ dàng rửa sạch lại bằng nước. Không nên chọn loại chứa sodium lauryl sulphate (SLS).
• Độ pH của sữa tắm tốt nhất là 5.5.

Không chọn sản phẩm có mùi thơm nồng. Có thể chấp nhận được mùi lavender (hoa oải hương) hoặc mùi chamomile (hoa cúc).

Không chọn sản phẩm có màu. Mỗi loại hóa mỹ phẩm đều có một chỉ số gọi là chỉ số màu Colour Index (CI) gồm 5 chữ số. Chỉ chọn chỉ số màu CI lớn hơn 75000 (ví dụ: CI 75810), vì điều này cho biết đó là màu tự nhiên từ nguyên liệu.

73. Lá tắm cho trẻ sơ sinh

Bác sĩ Vũ Minh Hoàn, bệnh viện Đa khoa Y học Cổ truyền Hà Nội cho biết, trong đông y, các loại lá tắm được chia làm nhiều nhóm công dụng khác nhau:

Trị rôm sảy, mụn nhọt: lá sài đất, bồ công anh, mướp đắng, rau má… Trong đó mướp đắng và rau má là hai loại khá mát và có thể dùng để tắm hàng ngày, thường xuyên mà không gây hại.

Trị mẩn ngứa, dị ứng, lở sơn, viêm da cơ địa: theo y học cổ truyền, đây là các triệu chứng của phong, cần dùng nhóm cây thanh nhiệt, khu phong như lá khế hay kinh giới…

Làm săn se mụn, trị thủy đậu, chốc lở, ngứa, mụn mủ: lá trầu không, chè xanh, chân vịt, xuyên tâm liên…

Diệt côn trùng (chấy, rận…): lá na, hạt na, lá xoan…

Tuy nhiên khi sử dụng lá tắm cần lưu ý một số điểm sau:

• Rửa thật sạch cây, lá để loại trừ bụi bẩn và trứng côn trùng. Nên ngâm, rửa với nước muối loãng để tăng thêm hiệu quả trước khi đun sôi.
• Các loại lá đều nên được đun sôi, để nguội để đảm bảo an toàn cho trẻ. Riêng kinh giới có thể nấu chín hoặc giã lá tươi tắm luôn, nếu đun thì không nên đun sôi quá kỹ, bởi như vậy sẽ làm mất đi lượng tinh dầu có tác dụng tốt.
• Lọc để vứt bỏ bã lá, chỉ lấy phần nước để sử dụng.
• Tắm tráng cho trẻ bằng nước ấm trước để loại bỏ bã nhờn và bụi bẩn trên da, sau đó tắm nước lá và cuối cùng lại tráng bằng nước lọc đun sôi một lần nữa để loại bỏ những bột lá có thể sót lại trên da.

Mặc dù vậy vẫn có quan điểm không nên tắm lá cho trẻ.

Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Thị Mai Hương, chuyên khoa da liễu, Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay:

Ở nước ta, đúng là thuốc có ở quanh ta, nhưng an toàn hay không thì chưa rõ. Việc dùng các loại cây, lá để tắm cho trẻ nhỏ, chúng tôi cũng không khuyến khích.

Đặc biệt, khi da của trẻ bị tổn thương như trầy xước hay sưng tấy, mưng mủ… da đã mất đi lớp màng bảo vệ, trở nên nhạy cảm hơn rất nhiều trong khi một số loại vi khuẩn bám trên lá cây vẫn còn sống dù đã đun sôi nước.

Bác sĩ Hoàn cũng cho biết thêm, việc dùng nước lá để tắm cho bé hàng ngày ngay cả khi da của trẻ hoàn toàn khỏe mạnh là không cần thiết. Dùng lá để tắm cho trẻ không thực sự “lành và vô hại” như nhiều người thường nghĩ.

Như vậy mẹ cần cân nhắc kỹ trước khi sử dụng lá tắm cho trẻ. Nếu dùng phải biết rõ nguồn gốc xuất xứ, cách dùng và công dụng, nếu không lợi ít mà hại nhiều.

74. Trẻ sơ sinh bao lâu thì được ra ngoài chơi?

Nhiều năm trước, mọi người thường lo sợ trẻ sơ sinh còn non nớt nên không cho ra ngoài mà thường giữ trong nhà nhiều tuần hoặc thậm chí vài tháng. Hiện nay, ở một số quốc gia, mọi người vẫn thường giữ trẻ trong nhà khoảng vài tuần.

Tuy nhiên, có một tin tốt được đưa ra là chẳng có lý do nào mà không cho con ra khỏi nhà, miễn là các mẹ phải cẩn thận hơn. Vậy mẹ nên cho trẻ sơ sinh ra ngoài nhưng theo các chuyên gia nhi, mẹ phải để trẻ cứng cáp hơn, thường là khoảng 2 tháng tuổi (hoặc từ 6 tuần trở lên).

75. Chọn quần áo cho trẻ

Út Em có quay video cùng với mẹ Hưởng (em dâu của mình) để giới thiệu cho mẹ cách chọn quần áo:

76. Mát-xa cho trẻ sơ sinh có tác dụng gì?

Các lợi ích chính của mát-xa cho bé bao gồm:

• Tăng cường các mối quan hệ 
• Xoa dịu trẻ sơ sinh sau khi trẻ trải qua những liệu pháp gây đau, chẳng hạn như tiêm chủng
• Giảm đau bụng, táo bón và đau khi mọc răng
• Cải thiện các vấn đề về giấc ngủ

77. Bỉm cho trẻ

Trước sự bạt ngàn của sản phẩm tã bỉm dành cho trẻ hiện nay, các bậc cha mẹ thường tỏ ra rất lúng túng với việc lựa chọn được sản phẩm tốt, phù hợp với làn da nhạy cảm của các bé.

Quả thực đó là việc tương đối khó khăn, đặc biệt với những cặp vợ chồng có con đầu lòng. Sau đây, Út Em xin chia sẻ một số thương hiệu tã bỉm phổ biến được nhiều người ưa dùng cho mọi người cùng tham khảo:

• Merries
• Moony
• Nepia
• Goo.n
• Mamy Poko
• Bosomi
• Nannys
• Huggies

78. Có nên cho trẻ ngậm ti giả

Một số bé thích được dỗ dành bằng cách ôm ấp, vỗ về và chỉ hài lòng khi được cho bú. Nhiều đứa bé khác dường như vẫn muốn ngậm ti dù cho chúng không đói. Nếu bé vẫn muốn ngậm ti sau khi đã bú no sữa mẹ hoặc sữa công thức, núm ti giả có thể là thứ hữu ích.

Tuy nhiên, theo nhiều khuyến cáo, núm ti giả và những loại núm vú nhân tạo khác nên tránh dùng cho trẻ trong vòng ít nhất 3-4 tuần đầu. Với phần lớn những trẻ bú sữa mẹ, sẽ là tốt hơn nếu trẻ không sử dụng ti giả cho đến khi sữa mẹ về đầy đủ (thường là 6-8 tuần) và trẻ đã qua 6 tuần phát triển vượt bậc. Điều đó giúp mẹ hình thành nguồn cung sữa tốt hơn và không bị mất sự kích thích sữa từ bé. Nếu trẻ chuyển qua ngậm ti giả thì sẽ ít ti để hút sữa mẹ về.

79. Máy sưởi / quạt sưởi cho trẻ vào mùa đông

Mùa đông, phòng của bé cần được ấm. Ngoài ra khi bé tắm mẹ cũng cần đặc biệt lưu ý để tránh bé bị cảm lạnh. Dưới đây là một số thông tin chung:

• Đa số các loại máy sưởi dân dụng đều không làm ấm được phòng quá rộng, hầu hết diện tích cho phép làm ấm tốt là khoảng dưới 20 mét vuông mặt sàn. Diện tích nhỏ thì làm ấm nhanh hơn
• Một số loại máy sưởi và đa số quạt sưởi khi dùng sẽ đốt cháy oxy trong phòng, do vậy khi sử dụng mẹ cần hé cửa sổ hoặc cửa ra vào để tạo lưu thông không khí. Nên hỏi người tư vấn bán hàng để tìm mua loại máy ít đốt oxy
• Giữ cho nhiệt độ phòng ở mức thích hợp để tạo sự thoải mái. Với khí hậu ở Việt Nam, các mẹ nên giữ nhiệt độ ở khoảng 20 – 25ᵒC cho ổn định, không cài đặt nhiệt độ quá cao trong thời gian dài
• Nên đặt máy sưởi / quạt sưởi ở nơi thông thoáng, xung quanh không bị chắn bởi bất kỳ vật dụng nào. Điều này giúp máy sưởi làm ấm nhanh hơn.

80. Dụng cụ hút mũi

Bé có thể không thích nếu mẹ hút mũi đâu ạ, nhưng điều này sẽ giúp trẻ dễ thở và ăn ngủ thoải mái hơn.

Mình có tìm trên mạng và đến một số địa chỉ bán hàng ở Hà Nội thì thấy có 3 dạng dụng cụ hút mũi cơ bản:

• Dạng bầu hút ra hút vào, mẹ dùng tay để tạo lực hút – lực hút bị giới hạn
• Dạng ống hút, hình chữ L. Mẹ dùng miệng để tạo lực hút – lực hút có thể mạnh hơn kiểu dạng bầu. Loại này đang khá phổ biến và giá thành vừa phải. Mình cũng đang dùng cho bé
• Sử dụng pin, loại này ít người mua vì giá thành cao. Mình cũng chưa dùng bao giờ nên không đánh giá

81. Dụng cụ y tế chăm sóc bé sơ sinh và bé nhỏ

Mẹ Hưởng (em dâu của Út Em) sẽ giới thiệu cho mẹ một vài dụng cụ y tế cơ bản dùng để chăm em bé:

82. Mấy tháng thì trẻ uống được nước

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng việc cho trẻ sơ sinh uống nước trước 6 tháng tuổi là không tốt.

Quá nhiều nước có thể khiến dạ dày của bé bị căng đầy, giảm nhu cầu thèm bú và cản trở việc hấp thu chất dinh dưỡng từ sữa. Nhấp một ngụm nước nhỏ cũng có thể không gây hại cho trẻ nhỏ nhưng vẫn cần tham khảo lời khuyên của các chuyên gia tư vấn trước khi cho trẻ uống nước trước 6 tháng tuổi.

83. Hát cho bé nghe

Đối với trẻ sơ sinh những bài đồng dao các mẹ ru cho bé sẽ giúp bé cải thiện giấc ngủ, phát triển trí não, nhanh biết nói hơn.

Út Em sưu tầm 50 bài đồng dao ở bài viết này.

84. Trẻ hay vặn mình

Vặn mình là biểu hiện thường thấy ở trẻ sơ sinh trong khoảng 2-3 tháng tuổi, tuy nhiên cũng có trẻ xuất hiện từ sớm khoảng 10-15 ngày sau sinh.

Khi trẻ sơ sinh vặn mình thường đi kèm với dấu hiệu đỏ mặt và chỉ hai ba phút sau bé sẽ tự hết.

Vì vậy nếu trong giai đoạn này, các mẹ thấy con mình vặn mình đến mức đỏ mặt gay gắt mà nhanh hết, không còn biểu hiện nào khác thì hãy cứ yên tâm nhé.

Tuy nhiên, ở một số trẻ, ngoài việc đỏ mặt khi vặn mình còn kèm theo các dấu hiệu như: khó ngủ và ngủ ít (không đạt đủ ít nhất 15 tiếng một ngày) trong thời gian này, đổ nhiều mồ hôi, bị thức giấc giữa đêm, tóc rụng hình vành khăn, nôn ói và chậm tăng cân…

Đây là biểu hiện cho thấy trẻ có thể đang bị thiếu Canxi, các mẹ nên cho trẻ đi khám.

85. Trẻ hay quấy khóc

Bạn có lẽ mơ mộng…Bé sẽ ngủ suốt đêm chỉ sau một vài tuần, reo vui khi bạn làm những công việc lặt vặt khác và chỉ mè nheo khi em cảm thấy đói.

Nhưng thực tế là…Thời gian yêu thích của bé để chơi là sau khi ăn lúc 2 giờ sáng. Bé sẽ bực bội nhất vào thời điểm khi bạn phải đi làm. Bạn không thể nghĩ được rằng bé lại có thể quấy khóc dai và lâu như vậy.

Tham khảo bài viết này để giải mã những trận khóc của bé và giúp bé ngoan trở lại mẹ nhé.

86. Thân nhiệt trẻ khi sốt

Theo Bác sĩ nhi khoa Nguyễn Phương Hòa Bình – Phòng khám Đa khoa quốc tế Vinmec Sài Gòn thì:

Sốt là tình trạng thân nhiệt cao hơn 1 độ C so với nhiệt độ bình thường của cơ thể. Cụ thể khi sốt, nhiệt độ trên 38 độ C khi đo ở hậu môn hoặc miệng, trên 37,5  độ C khi đo ở nách.

Nhiệt độ khi sốt cao hay thấp không phụ thuộc vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ. Có khi sốt cao nhưng không phải bệnh quá nặng. Ngược lại có trẻ không sốt, hoặc thậm chí còn bị hạ thân nhiệt bất thường (đặc biệt là trẻ sơ sinh) lại tiềm ẩn bệnh nặng. Sốt cao khi nhiệt độ ≥ 39 độ C. Khi sốt > 41 độ C, cơ thể có nguy cơ co giật và tổn thương não.

87. Xử trí tại nhà khi trẻ bị sốt nhẹ

Bác sĩ Nguyễn Phương Hòa Bình gợi ý:

• Lau mát và uống thuốc hạ sốt.
• Uống thêm nước các loại, đối với trẻ dưới 6 tháng đang bú mẹ hoàn toàn thì cần tăng lượng bú vì trong sữa mẹ đã có nước.
• Mặc quần áo mỏng, thoáng. Ở trong phòng thoáng, thông gió, không đóng kín cửa.

88. Khi nào cần đưa trẻ bị sốt đến bệnh viện?

Bác sĩ Nguyễn Phương Hòa Bình khuyến cáo, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện khi:

• Trẻ có các dấu hiệu bất thường như: Không chơi, li bì, khó đánh thức, co giật, thở nhanh, thở khó, thở bất thường, tiêu chảy, phân có nhày máu.
• Sốt cao khó hạ.
• Sốt kéo dài trên 2 ngày.
• Trẻ sơ sinh ≤ 2 tháng tuổi.
• Bất cứ một dấu hiệu không bình thường nào.

89. Theo dõi chiều cao, cân nặng của trẻ đến 24 tháng tuổi

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ sẽ cung cấp cho bạn một bức tranh tổng quát về sự phát triển thể chất của trẻ.

Bằng cách so sánh các chỉ số đo của bé – cân nặng, chiều dài và chu vi vòng đầu – với các chỉ số đo trung bình của những bé cùng tuổi và cùng giới cũng như so sánh với các chỉ số đo trước đó của trẻ, bác sĩ của trẻ có thể kết luận liệu bé của bạn đang có mô hình tăng trưởng khỏe mạnh hay không.

Tuy nhiên các mẹ cũng không nên coi trọng quá các chỉ số. Điều quan trọng nhất đó là trẻ đang phát triển ổn định, cân đối, chứ không phải là trẻ đạt được những con số diệu kỳ nào đó.

90. Kinh nghiệm cắt tóc máu cho trẻ sơ sinh

Đối với việc cắt tóc máu cho con, các mẹ không nên quá xem trọng việc cắt sớm lấy may, tốt nhất là cứ để cho trẻ có thời gian sống ở thế giới bên ngoài được cứng cáp, thường là sau ít nhất 6 tháng hãy thực hiện cắt tóc máu.

Nếu trường hợp tóc của bé nào mọc quá nhanh và dày, gây cho bé sự khó chịu, nóng bức trong mùa hè thì các mẹ có thể xem xét việc cắt tóc sớm cho trẻ. Nhưng nhớ khi thực hiện việc này, người cắt tóc (có thể là bố mẹ hoặc thợ cắt tóc) phải rất nhẹ nhàng và cẩn thận, lưu ý:

• Không nên cắt tóc khi bé đang ốm, mới khỏi bệnh hoặc trẻ đang gặp những vấn đề khó chịu
• Cố gắng hoàn thiện công đoạn cắt tóc càng nhanh càng tốt nhưng tránh nhanh ẩu vì trẻ còn quá nhỏ và hay ngọ nguậy nên rất dễ chạm kéo vào gây xước da đầu bé
• Có nhiều mẹ nghĩ rằng cắt tóc cho con lúc ngủ là một cách dễ dàng tránh việc trẻ quấy khóc hay ngọ nguậy nhưng nếu chẳng may trẻ thức giấc mà giật mình rất nguy hiểm. Vì vậy, mọi người nên tránh cắt tóc bé lúc ngủ mà hãy chọn khoảng thời gian bé cảm thấy dễ chịu
• Sau khi cắt tóc xong cho trẻ, cũng như người lớn, chúng ta nên dùng nước ấm tắm lại cho trẻ, tránh để vụn tóc còn vương trên người gây ngứa ngáy cho bé

91. Cắt móng tay cho trẻ sơ sinh

Dũng cảm lên nào! Cắt móng tay cho con không hề khó đâu. Bố mẹ có thể sử dụng những loại kéo chuyên dụng dành cho bé với mũi kéo tròn. Nhờ vậy mà tránh được việc vô tình làm con bị thương vì bị mũi kéo chọc vào khi bố mẹ đang cắt – nhà em đang dũng cái kéo hãng Baby Farlin xuất xứ TAIWAN (Đài Loan) – đầu tròn nhỏ nhỏ xinh xinh, dùng tốt các mẹ à – kéo này dễ mua thôi ạ.

Hoặc mẹ dùng các loại bấm móng tay được thiết kế để cắt móng tay cho trẻ sơ sinh – một số loại được trang bị thêm kính phóng đại, giúp bố mẹ quan sát rõ hơn những móng tay bé xíu của con. Nếu vẫn còn đắn đo, hãy thử dùng giũa móng tay dành cho bé nhé.

Nhiều bố mẹ chia sẻ khi con ngủ là lúc tiện lợi nhất để cắt móng tay cho con (nhưng cũng tuỳ đứa các mẹ à, đứa nào mà hay ngọ nguậy bất ngờ thì không nên dùng cách này).

92. Mẹo giúp trẻ sơ sinh hết trớ

Các mẹ hãy thử những mẹo sau để giúp hạn chế tình trạng nôn trớ cho con nhé, chúng tôi trích đăng 3 trong số 9 mẹo giúp trẻ hết trớ:

• Khi cho con bú, các mẹ nên giữ con ở tư thế thẳng lưng. Bởi nếu cho ăn khi con đang cuộn tròn trên tay mẹ hoặc ngồi trong xe đẩy, sữa sẽ không thể xuống thẳng dạ dày của con được.
• Cho con ăn một cách “điềm tĩnh”. Các mẹ nên cố gắng hạn chế tối đa ồn ào và những yếu tố dễ làm bé sao nhãng khác. Đồng thời, nên tránh để con quá đói trước khi ăn, bởi nếu con bị phân tâm hoặc quá đói dẫn đến ăn quá nhanh, có thể con sẽ nuốt phải nhiều không khí hơn.
• Nếu con bú bình, mẹ nên chọn núm vú cao su với lỗ không quá nhỏ, điều này giúp tránh tình trạng con vừa khó mút sữa vừa nuốt phải nhiều không khí. Mặt khác, nếu lỗ quá lớn, con dễ bị nghẹn do dòng sữa chảy vào miệng quá nhanh. Cả hai điều này đều khiến con dễ bị trớ ngược sữa ra ngoài. Bố mẹ có thể tham khảo cách chọn bình và núm bình chuẩn tại đây.

93. Nấc cụt ở trẻ sơ sinh

Nấc cụt là hiện tượng vô hại của hệ tiêu hóa, hiện tượng này có thể xảy ra ở mọi độ tuổi – thậm chí ở trong bụng mẹ. Thực tế nấc cụt là sự co bóp hoặc co thắt mạnh của cơ hoành (cơ di chuyển lên xuống khi bạn hít một hơi thật sâu). Nấc cụt ít gây đau đớn, và thường không báo hiệu vấn đề gì về sức khỏe, tuy nhiên nấc cụt có thể gây lo ngại đối với trẻ sơ sinh. Sau đây là một số cách giúp trẻ bớt khó chịu khi bị nấc cụt, Út Em trích đăng một phần thông tin:

Tăng số lần cho ăn lên 2 lần và giảm lượng thức ăn đi một nửa. Ăn no quá là nguyên nhân phổ biến của nấc cục. Nếu dạ dày căng lên quá nhanh hoặc chứa quá nhiều, cơ hoành sẽ phải co thắt. Khi cho con bú, hãy cho ăn từ từ, và hãy ngừng bú và cho bé ợ hơi khi bạn chuyển từ bên ngực này sang bên ngực kia. Hoặc, nếu bạn cho bé bú bình, hãy dừng lại khi bé bú được nửa bình, cho bé ợ hơi và vài phút sau đó hãy dừng cho bé ăn.

Hạn chế cho trẻ nuốt hơi. Khi nuốt nhanh quá nhiều sữa, trẻ sơ sinh thường cũng sẽ nuốt phải quá nhiều không khí trong khi ăn, điều này cũng sẽ khiến dạ dày căng lên.

Tổng hợp những phương pháp khi cho trẻ bú. Hãy chắc rằng môi của trẻ mở rộng và ngậm chặt bầu vú mẹ chứ không chỉ đầu vú.

94. Bé bị muỗi đốt, côn trùng cắn thì thoa gì?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn:

Việc bé bị muỗi, kiến hoặc côn trùng cắn là chuyện rất hay xảy ra với các bé, da bé cũng rất nhạy cảm với một số hóa chất tiết ra từ vết cắn của côn trùng mà có những biểu hiện triệu chứng từ nhẹ đến nặng khác nhau.

Có bé thì chỉ ngứa, đỏ bình thường, nhưng có bé sẽ xưng và xuất hiện bội nhiễm hoặc nhiễm trùng cơ hội (gây bệnh lý chốc lỡ), hoặc có bé sẽ nóng sốt (có thể do phản ứng dị ứng diễn ra).

Cách xử lý:

• Rửa vết cắn bằng nước sạch 3 lần (đổ nhẹ nước lên vùng bị cắn 3 lần). [chỉ áp dụng cho vết cắn không chảy máu]
• Dùng khăn nhúng nước lạnh đắp lên vết cắn 20 phút để giảm nhẹ xưng và làm bé dễ chịu
• Cắt ngắn móng tay của bé để bé hạn chế bé gãy gây lỡ và đỏ vết cắn
• Nếu tình trạng có sưng đỏ và đau cho bé, có thể dùng kem thoa chứa hydrocortisone (1%) hoặc bột nổi pha với 1 ít nước tạo dạng hồ sệt đắp lên vết cắn.
• Tình trạng không giảm nhẹ sau vài ngày thì nên tư vấn bác sĩ.
• KHÔNG BÔI DẦU (XANH, DẦU GIÓ) lên vết cắn hoặc đốt
• Nếu bé bị ong đốt lên miệng hoặc cổ hoặc bị đốt hơn 10 chỗ cũng nên tư vấn bác sĩ.
• Nếu bé biểu hiện mệt mỏi, sưng đỏ, triệu chứng phức tạp, khó thở gia tăng sau 24 giờ bị đốt, nên tư vấn bác sĩ
• Đa phần các trường hợp vế cắn sẽ lành sau vài ngày.

95. Sóng WiFi có ảnh hưởng đến não bé không?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn:

Câu trả lời là có, nhưng tùy loại sóng và độ mạnh yếu của sóng, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp các loại sóng phát ra từ các thiết điện tử nằm mục cấp độ 2- về mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe. Sóng phát ra từ các thiết bị điện tử như điện thoại, ipad, TV, laptop là mức độ mạnh hơn sóng wifi từ cục phát wifi.

Lời khuyên: gia đình có bé nhỏ dưới 6 tuổi (đặc biệt dưới 3 tuổi) thì nên sử dụng thiết bị internet mạng dây hoặc ít nhất tắt thiết bị wifi vào buổi tối vì thời điểm này não bộ bé phát triển rất nhanh, đặc biệt các bé dưới 3 tuổi. Tối đi ngủ, cha mẹ nên tắt thiết bị 3G và wifi trong điện thoại và laptop, và để xa giường ngủ hơn 1 mét, chếch 1 góc 45-50 độ so với vị trí nằm của bé.

Ngoài ra, các thiết bị điện tử như TV và laptop thì không nên giới thiệu cho bé trước 2 tuổi. Không bao giờ cho các bé cầm chơi hoặc tập sử dụng điện thoại quá sớm (ít nhất là không dưới 6 tuổi). Đó là những lời khuyên của BYT Anh trong việc bảo vệ các bé quá nhỏ trước những tác hại do phơi nhiễm các sóng điện từ.

96. Đồ chơi cho bé từ 3 – 6 tháng tuổi

Theo bác sĩ Anh Nguyễn:

Ở giai đoạn này, bé bắt đầu tương tác xã hội, chấp nhận nhiều tương tác từ xung quanh, không chỉ từ mẹ bé: như nhìn, nghe, chạm nắm, thích vật có màu sáng, có màu tương phản, thích ngậm và mút ngón tay chân, nâng đầu khi nghe âm thanh. Tất cả những điều này là do sự phát triển của não bộ đang diễn ra.

Những món cho bé có thể cầm nắm, đưa vào miệng: vòng tròn lớn, đồ chơi chất liệu mềm, có nhiều cấu trúc để bé có thể đưa vào miệng cắn, ngậm để khám phá cấu trúc không gian đồ vật.

Những món cho bé nghe (âm thanh không quá chói tai, hoặc quá dài): như truyện đọc cho bé có âm thanh (con bò thì có tiếng “umm bò”, con heo thì kêu “éc éc”), vòng có chuông, đồ chơi bóp có tiếng kêu [những con siêu nhân có đèn chớp tắc và tiếng kêu là không phù hợp – dễ làm bé mất tương tác xã hội, làm bé thích ném, đập hơn là chơi khám phá các món đồ này)

Những món đồ cho bé nhìn: album ảnh của cha mẹ còn nhỏ, album ảnh của bé, hoặc khuôn mặt các bé khác (chọn album nổi dày như album cưới để bé có thể chạm sờ), hoặc lúc chơi đùa với bé, bạn dùng tấm khăn mỏng che mặt bé, kéo khăn xuống rồi nói “mẹ thấy con rồi”, bé thích khuôn mặt của bạn; hoặc cho bé cái gương không dễ vỡ để bé có thể nhìn thấy mặt bé.

97. Trẻ bú sữa mẹ đến tháng thứ mấy có thể ăn dặm?

Bác sĩ Lê Thị Thu Hà trả lời:

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, các bà mẹ nên cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau sinh. Và kể từ tháng thứ 7 trở đi nên cho bé ăn dặm vì lúc này nguồn sữa mẹ không đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng cho trẻ.

Nếu cho bé dăn dặm quá sớm, hệ tiêu hóa của bé chưa thích nghi dễ gây hội chứng kém hấp thụ, bé bị tiêu chảy, đầy bụng và sẽ khó lên cân. Ngược lại nếu cho bé ăn dặm quá muộn thì lượng sữa mẹ lúc này không cung cấp đủ năng lượng cho trẻ và bé cũng lại không tăng cân.

Ban đầu nên cho bé ăn dặm bột hoặc cháo hơi loãng và sau đó đặc dần, khi bé quen thì tăng dần lượng và chất. Nên thay đổi các loại thực phẩm để tránh hiện tượng chán ăn.

98. Những bài tập hỗ trợ kỹ năng bò?

Bò là một bước phát triển vận động mới, tạo tiền đề cho việc đứng và đi sau này. Để có thể bò được, bé cần được làm quen và sử dụng tốt cơ lưng, tay, cổ và hông.

Thông thường, nhiều bé sẽ bắt đầu bò từ 7-11 tháng tuổi. Tuy nhiên, một số bé có thể bắt đầu trễ hơn hoặc không cần qua bước bò. Điều này là hoàn toàn bình thường.

Một số bé có kích thước lớn hoặc cân nặng to, thường ít vận động hơn hoặc quen cha mẹ hay bồng bế bé, nên việc biết bò sẽ chậm hơn do các cơ chưa đủ cứng cáp để bò.

99. Có nên mua xe tròn tập đi?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn, sử dụng xe tròn tập đi không khuyến khích.

Tại Canada, việc sử dụng xe tròn hay đồ chơi tập đi không nằm trong danh mục hướng dẫn thực hành của các chuyên gia sức khỏe. Các chuyên gia ở Anh cũng không khuyến khích điều này.

Dưới đây là một vài lý do cho việc không khuyến khích sử dụng xe tròn tập đi trong hướng dẫn thực hành cho cha mẹ.

• Xe tròn tập đi không hỗ trợ bé giữ thăng bằng.
• Xe tròn tập đi không hỗ trợ cơ lưng.
• Xe tròn tập đi làm bé không nhìn được bàn chân khi bé đi. Các nghiên cứu trên yếu tố tâm lý cho thấy việc đi của bé cần có sự phối hợp giữa cảm nhận của bàn chân và mắt.
• Bé thường đứng trên ngón chân khi di chuyển, điều này có thể gây ra các vấn đề bệnh lý vận động bàn chân. Đặc biệt các bé sinh non là không được sử dụng xe tròn tập đi.

Các chuyên gia sức khoẻ chỉ khuyến khích nên tập cho bé phát triển các cơ thông qua các vận động hoặc vui chơi một cách tự nhiên. Điều này sẽ giúp hệ cơ và quá trình tự điều chỉnh cân bằng ở các bé được tốt hơn.

100. Khi nào bé có thể tẩy giun?

Theo bác sĩ Anh Nguyễn:

Giun sán là loại kí sinh trùng, thường kí sinh trong ruột gây ảnh hưởng đến tăng trưởng của bé. Trứng giun sán thường lây qua các vật trung gian như phân chó mèo gà và thực phẩm không rữa kĩ. Các bé dưới 6 tháng tuổi ít bị, nhưng từ 6 tháng tuổi trở lên thường vận động nhiều như bò, đi lại quanh nhà, gia tăng nguy cơ mắc trứng giun sán.

SỰ THẬT THUỐC TẨY GIUN: Thuốc tẩy giun hiện nay thường dùng cho nhi khoa là Mebendazole (loại 500mg), loại Albendazole (400mg) và Pyrantel (loại này dùng theo kí, cứ 10 mg cho mỗi kilogram cân nặng, uống 1 liều duy nhất.)

TUỔI TẨY GIUN: Các bé trên 2 tuổi mới nên tẩy giun. Dưới 2 tuổi, nếu nghi ngờ bị nhiễm giun sán thì nên cho bé đi xét nghiệm phân để chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn bác sĩ, không tự ý mua thuốc về tẩy giun cho bé.

BIỆN PHÁP VỆ SINH PHÒNG NGỪA TÁI NHIỄM GIUN: Lau sàn nhà (khu vực bé hay đi lại) vào mỗi buỗi sáng và ngày lau 2 lần, lau cho 3 ngày.

Chú ý

Thông tin được cung cấp trên trang web này chỉ là các thông tin chung.

Mặc dù hữu ích nhưng nó không phải là các lời khuyên y tế, và không nên được sử dụng thay thế cho các buổi gặp gỡ tư vấn, điều trị với các chuyên gia y tế có chuyên môn, những người có thể xác định các nhu cầu y tế của riêng bạn