Sỏi tiết niệu được hình thành do sự lắng đọng của một số tinh thể trong nước tiểu ở đường niệu. Tùy theo vị trí, bệnh được gọi tên khác nhau như: sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang. Sỏi đường niệu hay xảy ra ở người lớn tuổi và rất hay tái phát. Cùng tìm hiểu về bệnh sỏi tiết niệu sẽ giúp độc giả có thêm kiến thức về căn bệnh này.
Thế nào là sỏi tiết niệu? (Thu Trang, Ba Vì, HN)
Sỏi tiết niệu là sỏi nằm ở các cơ quan thuộc hệ tiết niệu ( bao gồm sỏi thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo…). Nếu không điều trị sớm, bệnh dễ gây biến chứng như nhiễm trùng, suy thận cấp hoặc mạn tính.
Nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn nữ từ 2-3 lần. Sỏi gặp nhiều ở người trưởng thành hơn là ở trẻ em và người già.
Những người sinh sống ở những nơi khí hậu nóng và khô cằn tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu cũng cao hơn.
Sỏi tiết liệu có những loại nào? (Tuấn Anh, Cầu Giấy, HN)
Căn cứ vào nguyên nhân gây sỏi tiết niệu, người ta chia ra thành nhiều dạng:
- Sỏi canxi: Nguyên nhân chính là tình trạng nước tiểu bị quá bão hòa về muối canxi do tăng hấp thu canxi ở ruột hoặc tăng tái hấp thu canxi ở ống thận.
- Sỏi acid uric: Nguyên nhân là do nước tiểu quá bão hòa acid uric tạo điều kiện gây sỏi urat và thường có tăng acid uric niệu đi kèm. Sỏi acid uric gặp trong tăng acid uric máu, bệnh goutte, trong một số trường hợp di truyền.
- Sỏi struvit: Nguyên nhân là do nhiễm khuẩn lâu dài đường tiết niệu, vi khuẩn giải phóng men urease, men này phân giải ure gây tổng hợp ammoniac trong nước tiểu giảm, dẫn tới làm giảm hòa tan struvit tạo điều kiện hình thành sỏi.
- Sỏi cystin: Là do cystin bị đào thải nhiều qua thận nhưng ít hòa tan nên dễ đọng thành sỏi.
Sỏi tiết niệu gây ra những hậu quả gì? (Thúy Phương, 28 tuổi, Phú Thọ)
- Sỏi tại bàng quang, niệu đạo sẽ gây đái buốt, đái rắt, đái khó.
- Nếu sỏi bị kẹt trong đài thận, sỏi sẽ chèn ép làm bế tắc đài thận nên đài thận giãn, lâu dần thận sẽ giãn mỏng như một túi nước. Khi các đài thận bị ứ nước tiểu, sẽ tạo ra áp lực cao tác động vào thần kinh thận và vỏ thận gây ra cơn đau quặn thận.
- Khi sỏi cọ xát vào đường niệu thì nguy cơ niêm mạc bị phù nề, viêm, là điều kiện tốt cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm đường tiểu. Người bệnh sẽ thấy đau lưng, đái buốt, đái rắt, đái đục.
- Nếu sỏi gây nhiễm khuẩn nặng sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như suy thận. Nếu thận ứ mủ nhiều giãn to đài bể thận có thể phải cắt bỏ thận.
- Tắc nghẽn đường tiểu làm tồn đọng nước tiểu gây viêm nhiễm lâu ngày sẽ dẫn đến xơ hóa thành đường tiểu kể cả đài thận.
- Viêm nhiễm nặng ở đường tiểu còn làm hoại tử đường tiểu, xuất hiện các lỗ rò ở bàng quang, niệu quản. Chức năng thận sẽ bị giảm nếu có sỏi ở hai bên thận, nhất là khi có sự kết hợp của viêm nhiễm gây ra suy thận cấp hoặc mạn tính.
Chẩn đoán sỏi tiết niệu như thế nào? (Hồ Ngọc Anh, Hà Nam)
Dựa vào những dấu hiệu bệnh:
- Đau: Tính chất đau dữ dội, mãnh liệt, cảm giác bị co thắt bên trong, lăn lộn, không nằm ở tư thế nào để giảm đau, nôn và buồn nôn.
- Tiểu tiện: Tiểu máu, sau cơn đau quặn thận, máu toàn bãi, thường tái phát khi bệnh nhân rung chuyển nhiều và mạnh, đỡ dần khi nghỉ ngơi. Ngoài máu có thể tiểu ra mủ (dấu hiệu cần nghĩ đến sỏi thận), tiểu buốt hay gắt (nếu viêm đài – bể thận).
- Sốt: Sốt cao, rét run nếu có viêm đài – bể thận.
Dựa vào phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh
- Xét nghiệm nước tiểu: Tìm các tinh thể (calci oxalat hay phosphat, acid uric, citrat, magnesium…), đo pH, cấy nước tiểu.
- Siêu âm, chụp thận UIV, UPR
- Xét nghiệm máu: Định lượng hormon tuyến cận giáp, công thức máu…
Người bị sỏi tiết niệu khi nào cần tới bệnh viện? (Vũ Hà, P. Bình Hàn, TP Hải Dương)
Khi có bất kì dấu hiệu nào của bệnh sỏi tiết niệu, người bệnh cần tới ngay các cơ sở y tế, bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và có phương pháp điều trị kịp thời.
Cách xử trí sỏi tiết niệu ra sao? (Long Bình, Dịch Vọng Hậu, Cầu Giấy, HN)
Sỏi thận tiết niệu là một bệnh lý phức tạp, thường gây ra nhiều biến chứng. Vì vậy khi phát hiện ra sỏi thận tiết niệu, bệnh nhân nên đến ngay với bác sĩ chuyên khoa thận tiết niệu để được tư vấn và có biện pháp điều trị phù hợp.
- Sỏi thận với kích thước < 2cm thường được điều trị bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể, tuy nhiên nếu sỏi nằm ở phía đài dưới của thận thì cho kết quả kém hơn. Trong trường hợp sỏi nằm ở vị trí này thì giới hạn chỉ định tán sỏi khi < 1cm.
- Phương pháp mổ lấy sỏi qua da vẫn là một cách điều trị tương đối an toàn và hiệu quả nên được chỉ định cho các trường hợp sỏi thận có kích thước lớn và sỏi nằm ở niệu quản không có khả năng tán.
- Phẫu thuật nội soi lấy sỏi: Chỉ định lấy sỏi qua nội soi phải dựa vào từng trường hợp cụ thể, thể trạng bệnh nhân, chức năng thận khi phát hiện sỏi cũng như chuyên môn của bác sĩ và trang thiết bị y tế điều trị.
